42459 Zdjęcied8

dawniej trwał, jak post wielki, dni 40, a zaczynał si» f na drugi dzień po św. Marcinie. Stąd powstał zwyczaj : ucztowań na gęsi pieczonej, jako w dniu ostatnim przed czterdziestnicą. A że w polskim klimacie jest to początek zimy, więc i wróżby czyniono z gęsich } kości, jaka będzie zima? Z pierwszą niedzielą adwentu zaczyna się nowy rok kościelny, że zaś polskim obyczajem w ostatnim dniu roku starego czyniono t zawsze wróżby na rok nowy, stąd owe wróżby zamąż-pójścia w przeddzień św. Andrzeja (również jak w dniu 31 grudnia)”^c. W okresie adwentu nie organizowano zabaw ani żadnych imprez rozrywkowych oraz spożywano potrawy postne; były to bowiem dni przygotowania do obchodów Godnich świąt.

Tym adwentowym akcentem kończymy charaktery- | stykę naszej tradycyjnej obrzędowości dorocznej, w | ramach której zachodził długotrwały specyficzny pro-ces wzajemnej asymilacji chrześcijańskiej obrzędowości liturgicznej oraz dawnych zwyczajów i praktyk starosłowiańskich. Proces ten określał kształt i zasad- I ność społecznej funkcjonalności poszczególnych świąt i obrzędów, zarówno w naszej kulturze ludowej, jak też w szlacheckiej i mieszczańskiej. Adaptacja świąt chrześcijańskich w polskiej kulturze ludowej była możliwa tylko w tych przypadkach, gdy formom ich obrzędowości udawało się nadać charakter magiczny i powiązać je z konkretną praktyką produkcyjną społeczności chłopskiej.

Rozdział III

WSPÓŁCZESNA OBRZĘDOWOŚĆ POLSKA

Współczesna obrzędowość polska nie ma jednolitego charakteru, stanowi swoistą mozaikę różnorodnych form rytualizacji życia publiczmego i prywatnego. Wiele form legitymuje się mniej lub bardziej historycznie odległym rodowodem i zasadność ich funkcjonalności społecznej w głównej mierze oparta jest na tradycji kulturowej. Do grupy tej w pierwszym rzędzie zaliczyć można bogatą sferę obrzędowości ludowej (zwłaszcza obrzędy i zwyczaje doroczne) oraz obrzędowość o specyficznie religijnym charakterze (obrzędy liturgiczne, sakramentalne i duszpasterskie).

Aktualnie obrzędowość ludowa ulega stopniowemu procesowi zaniku w swoim tradycyjnym kształcie. Wynika to z faktu, iż jej formy ukształtowane w dawnych układach społeczno-ekonomicznych feudalnej, a następnie kapitalistycznej wsi polskiej nie są dziś w stanie wypełniać przypisanych im wówczas funkcji społecznych. Stają się więc one anachroniczne i niekiedy ich funkcjonalność społeczna nabiera jedynie charakteru ludyczno-rekreacyjnego. Szczególnie wyraźnie ujawnia się dany fakt w procesach zamierzonego ożywiania folkloru w ramach ogólnego życia narodowego. Procesy te polegają — jak pisze J. Burszta — na sięganiu „... po wybrane, po części tylko funkcjonujące, przeważnie zaś zawarte już tylko w pamięci