45030 SNC03567

nywana niekiedy do biologicznej pompy węglowej. W powierzchniowej warstwie oceanu grubości około 100 m (do tej głębokości sięga światło słoneczne) fitoplankton pobiera dwutlenek węgla i w procesie fotosyntezy przekształca go w cukry proste i tlen. Fito-planton stanowi jedynie dolne piętro łańcucha pokarmowego ekosystemów morskich. Wszystkie organizmy żyjące w wodach wiążą znaczne ilości węgla organicznego - rocznie ok. 3 Gt. Po obumarciu organizmy opadają powoli na dno, ulegając rozkładowi. Podczas tego procesu zużywany jest tlen i następuje emisja dwutlenku węgla. Dlatego stężenie dwutlenku węgla jest większe w wodach głębokich niż w warstwie przypowierzchniowej. Największą aktywność fotosyntezy obserwuje się w strefach wypływu wód głębinowych ku powierzchni (upwelling, zob. rozdz. 12), w których dostępność składników odżywczych jest największa.

W oceanie obieg węgla związany z fotosyntezą i oddychaniem jest znacznie szybszy niż na lądach, ponieważ nie występuje faza przetrzymywania węgla w glebie. Węgiel w postaci C0₂ szybko zwracany jest do obiegu, a jedynie drobna jego część opada na dno i zasila pokłady skał osadowych (paliw kopalnych), włączając się w długoterminowy cykl węgla organicznego.

W Oceanie Światowym odbywa się także specyficzne krążenie dwutlenku węgla, związane ze zmienną, zależną od temperatury zdolnością rozpuszczania w wodzie C0₂ i z prądami oceanicznymi. Wzrasta ona szybko wraz z obniżaniem się temperatury wód. W1 litrze wody o temperaturze 0°C może rozpuścić się 1,005 mg czystego C0₂, w wodzie o temperaturze 20°C - już tylko 0,51 mg. Rozpuszczalność zależy także od kwasowości wody oraz stężenia (prężności) znajdującego się nad wodą dwutlenku węgla. Zarówno prężność atmosferycznego C0₂, jak i kwasowość, wód w o-ceanie jest mniej więcej jednakowa na całej kuli ziemskiej, zatem wymiana C0₂ między atmosferą i oceanem zachodzi pod decydującym wpływem temperatury wód i prężności zawartego w nich C0₂. Możemy od razu powiedzieć, że chłodne wody wysokich szerokości geograficznych i zimne prądy morskie wykazują tendencję do wchłaniania dwutlenku węgla z atmosfery, natomiast ogrzewające się wody w strefie tropikalnej mogą pomieścić mniej dwutlenku węgla i muszą go oddawać atmosferze. Tak więc. między obszarami oceanu wchłaniającego i wydalającego dwutlenek węgla tworzy się dodatkowy strumień węgla; jego natężenie oceniane jest na ponad 1,1 Gt rocznie. Pochłanianie C0₂ w wysokich szerokościach geograficznych sięga 70% imisji atmosferycznej, wywołanej spalaniem paliw. Obserwuje się ponadto, iż wydzielanie dwutlenku węgla z oceanu wyraźnie zmniejsza się. pochłanianie natomiast wzrasta. Zmiany te odpowiadają rosnącej prężności dwutlenku węgla w powietrzu atmosferycznym. Ocean odgrywa w ten sposób ważną rolę w stabilizacji zawartości C0₂ w atmosferze.

Emisja (łac. emissio - wysłanie, opuszczenie) 1 proces wymiany energii lub substancji między generatorem (źródłem) a ośrodkiem, w którym energia (substancja) ulega rozprzestrzenieniu. Jednostką emisji domieszek atmosferycznych (zanieczyszczeń) jest masa substancji wprowadzonej do atmosfery w jednostce czasu, niekiedy również z jednostki powierzchni ziemi (np. mg/doba • km²).

Imisja (przedrostek im (in) oznacza do, ku, wewnątrz) - proces dopływu energii lub substancji; w szczególności odnosi się do napływu zanieczyszczeń powietrza z różnych źródeł, nieraz znacznie oddalonych. Jednostką imisji (domieszek, zanieczyszczeń) jest stężenie - masa substancji w jednostce objętości (np. mg/m³). Mówimy o emisji z danego źródła i o imisji z nieokreślonych źródeł, o całkowitym dopływie.