45355 img069 (41)

w czasie jego podróży do bajkowego nieba pochyliły się powoli bojowe sztandary, żegnali zaś bohaterskiego koguta królowie i „cały kwiat rycerstwa obu krajów”.

Po kapralu Pypciu, jak po każdym wielkim rycerzu, pozostała legenda, ,zaś poeta Trybuszon napisał o nim poemat opiewający czyny koguta i jego towarzyszy. Zaczyna się om w sposób następujący:

„Muzo, koguta śpiewaj, który gród Blabomy zdobywszy błądził długo dalekimi strony i od wroga ścigany, lasem, polną drogą raźno dążył samotrzeć — poruszając nogą...” ⁷.

Ta inwokacja to oczywiście pastisz pierwszych 'wersów Odysei Homera, odsłaniający w sposób ewidentny źródło wyzyskanej konwencji:

„Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi Zburzywszy, długo błądził i w tułaczce swojej Siła różnych miast widział, poznał tylu ludów Zwyczaje, a co przygód doświadczył i trudów!” ⁸.

Pierwiastki rycerskie w utworze ŻukroWsfkiago wiążą się zatem przede wszystkim z postacią kaprala Pypcia. Nie będzie to zaskakujące, jeśli uwzględni się specyficznie literacki rodowód koguta jako bohatera dzieł artystycznych. Jak stwierdził J. Cieślikowski, literatura „pasowała koguta na rycerza”⁹. To poeci — między inlnymi Mickiewicz i Staff — dostrzegli w sylwetce tego ptaka dostojność d dumę. Wspomnieć tu jednak trzeba o Opowieści o Gdakaczu, Gdakuli i Gda-kuleńce K. Brentano, nazwanej przez Cieślikowskiego „eposem kogucim” 10, w baśni tej kogut pełni funkcję podobną do kaprala Pypcia: jest an na zaniku ostrzegającym przed niebezpieczeństwem trębaczem, który bohaterską śmiercią zasługuje sobie na pogrzeb z honorami rycerskimi.

Epika bohaterska potraktowana została przez pisarza przede wszystkim jako czyste źródło wartości etycznych. Jednoznaczność moralnych wyborów, jakich dokonują bohaterowie, ich prostolinijność i szlachetność decydują o edukacyjnej użyteczności specyficznego wzoru postępowania zrealizowanego tu w sposób klarowny i zrozumiały dla młodego odbiorcy. Trwałość i uniwersalny charakter takich wartości, jak odwaga, bezinteresowność, przyjaźń — wyeksponowane zostały przez wprowadzenie do akcji w ostatniej części utworu kogutka Kirkorka-Epikurka, który stanie się dziedzicem rycerskich cnót swego ojca i dzięki któremu kapral Pypeć „nie wszystek umrze”, przebywając zarówno w bajkowym niebie, jak i — niejako w drugim wcieleniu — na bajkowej ziemi.

Ważnym składnikiem fabuły Porwania w Tiutiurlistanie jest opowiadanie koguta Pypcia o wielkiej wojnie Tiutiurlistanu z Blablacją. Wojna ta wybuchła wskutek błahej sprzeczki króla Cyinamona z królem Baryłką, a obwieszczona została poddanym obu monarchów za pomocą afisza: „Wielka i niespodziewana wojna w wielu bitwach z udziałem króla Baryłki i króla Cynamona oraz ludów Tiutiurlistanu i Blablacji zacznie się w przyszły czwartek na granicy. Wszyscy proszeni o liczne przybycie i poparcie tej historycznej imprezy”ⁿ. Obie armie zagrzewane do walki przez wielu widzów toczyły boje używając dość osobliwych pocisków: „Kaczany z kukurydzy, pomidory, madpsute buraki i grudy ziemi dudniły o hełmy. Jakiś pustelnik z wiankiem suszonych grzybów w dłoni zachęcał ustępującą piechotę do wytrwania” i². Niecny podstęp Koziołka, polegający na przylepieniu szabel przeciwnika miodem do pochew, uczynił armię tiutiurlistańską prawie bezbronną, zaś rolę przysłowiowego „konia

137