46371 P4290171

POSTULATY BADAWCZE I METODOLOGIA

wób informacji właściwie jest poza Polską bardzo rzadko przywoływany. Często uznaje się, że jest to specyficznie polski, narodowy, obciążony re* sentymentem punkt widzenia. Może więc warto byłoby szerzej uwzględnić w tych badaniach pewien kontekst porównawczy, który pokazywałby l iednej strony problematykę zeslań na tle ówczesnej Europy, a z drugiej -miejsce tej tematyki w tradycji politycznej samego Imperium Rosyjskiego. Czy los Polaków różnił się od doli innych narodów zamieszkujących rosyjskie peryferie? Czy polityka represyjna była prowadzona w ten sam sposób Ot wszystkich obszarach państwa rosyjskiego?

W kolejnym bloku problemowym należy wymienić zagadnienie dotyczące tzw. Kresów. Wśród nich wysuwa się na pierwszy plan wątek polsko-rosyjskiej walki o Kresy Wschodnie i jej konsekwencji nie tylko pa Polaków i Rosjan, ale także dla narodów zamieszkujących ten obszar. W obliczu przemian, jakie nastąpiły w Europie Wschodniej po rozpadzie imperium sowieckiego i powstaniu nowych państw narodowych, istotce wydaje się również zbadanie zjawisk i procesów, które, rozpoczęte w wieku XIX, doprowadziły do uformowania nowoczesnych narodów w tej części Europy.

Wciąż nie został dostatecznie zbadany problem roli polskich powstań i zderzenia z polską ideą narodową zachodzących na obszarze Kresów procesów dla trwania tu polskości, dla samych Rosjan, a przede wszystkim dla samoidentyfikacji mieszkańców ziem litewsko-ruskich, a także szerzej: dla ewolucji polityki rosyjskiej wobec pozostałych peryferii Imperium.

W centrum uwagi pozostawała dotąd ewolucja rosyjskiej polityki. Nową, skłaniającą do dyskusji perspektywę postrzegania Kresów jako miejsca starcia idei „idealnej ojczyzny” Rosjan - Rusi Kijowskiej jako kolebki Wschodniej Słowiańszczyzny - i polskiej romantycznej legendy wnoszą prace uwzględniające teorie dotyczące procesów narodowotwórczych. Badania porównawcze nad tymi zjawiskami pozwoliłyby lepiej zrozumieć źródła sporów z nowymi narodami rodzącymi się na obszarze polsko-rosyjskiego konfliktu o Kresy - sporów, których gorzki plon przyszło zbierać w XX w. Warto tu postawić pytanie: czy byliśmy skazani na tak radykalny kształt konfliktu, który miał miejsce w wieku XX, czy był on nieuchronną konsekwencją procesów społecznych i narodowotwórczych rozpoczętych w epoce rozbiorów, które niejako „zaprogramowały” wydarzenia z wieku XX?

W historiografiach naszych sąsiadów na Wschodzie, nie tylko w Rosji, trwają ciekawe dyskusje i próby reinterpretacji zjawisk wieku XIX na obszarze peryferii byłego Imperium Rosyjskiego. Po 1991 r. wiek XIX jest w historiografii rosyjskiej, ukraińskiej, białoruskiej czy litewskiej znacznie bardziej obecny, a jego problemy są traktowane jako bardziej współczesne