48883 wstęp do teorii polityki img 51

56

celów odpowiada wyróżnionej przez J. Stoessingera kategorii „celów absolutnych”⁸'* i kategorii „uniwersalnych” interesów i celów długofalowych - K. J. Hol-siiego⁸¹. W istocie chodzi o dążenia, które Thomas I. Cook i Malcolm Moos nazywali „interesami międzynarodowymi®, a wzorujący się na ich poglądach A. Wolfers celami samowyrzeczenia (self-abnegation) lub „celami środowiska”⁸¹⁵.

Zaangażowanie państw na rzecz środowiska między-narodowego jest, rzecz jasna, zróżnicowane zależnie od uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych. Uwzględniając przestanki wewnętrzne polityki zagranicznej państw¹ Robert Endi-cott Osgond pisał przed pół wiekiem o celach wyrażających egoistycznie pojmowany interes narodowy (przetrwanie, niezależność, bogactwo i prestiż) oraz o celach odzw ierciedlających narodowy idealizm, takich jak: pokój, dobra wola, sprawiedliwość, przyzwoity standard życia wszystkich ludzi, formułowanych w oparciu o wartości moralne i etyczne ograniczenia narodowego egoizmu⁸⁷. Zauważyć trzeba, żc tych celów' szczegółowych, wyrażających „subnarodowe” (A. Wolfers) lub „prywatne” (K. J. ITolsti) interesy jednostek, grup obywateli i organizacji społecznych można współcześnie wyróżnić znacznie więcej. Niewątpliwie tego typu celami państw są dziś reprezentowane przez nie dążenia do promowania takich wartości, jak: współpraca międzynarodowa, wymiana informacyjna, prawo, rozbrojenie, pokój, prawa człowieka, ochrona środowiska, solidarność międzynarodowa itp.

Każde państwo może być zainteresowane umacnianiem systemu stosunków międzynarodowych, jego stabilizacją, bądź takim przekształcaniem, aby ten system sprzyjał osiąganiu przez państwa głównych celów ich polityki zagranicznej (tj. bezpieczeństwa, wzrostu siły' i pozycji międzynarodowej). Państwa podchodzą instrumentalnie do środowiska międzynarodowego, ale muszą też uwzględniać pewne podstawowe reguły jego funkcjonowania. Wynika to z konieczności liczenia się z normami prawa powszechnie obowiązującego, wysokiej rangi normami politycznymi (np. uchwałami KBWE/ORWF.), z zasadami moralności międzynarodowej, ze stanowiskiem organizacji międzynarodowych (np. ONZ), a także w coraz większym stopniu z wymogami solidarności międzynarodowej i respektowania praw człowieka. Do przyjmow ania takiej „al-truislycznej” postawy skłania państwa - z jednej strony, nacisk oddolny własnych obywateli i grup interesów, a z drugiej - dynamiczny wzrost współzależności międzynarodowych, będący odbiciem stale postępujących procesów' internacjonalizacji

^w J. Stoessinger, op.cit., s. 31.

« K. J. Holsti, op.cit., s. 32, 138-146.

^xs Thomas 1. Cook, Malcolm Moos, „'1 he American Idea ofliitenlflTional Interest”, The American Political Science Reriew, vol. XLV1I, No. 1, March 1953. s. 28 44; idem, Power Through Purposc: The Realism of Idealisto as a Basis for Foreign Policy, Baltimore; Johns Hopkins Press 1954, s. 138. ^M Wolfers, op.cit., s. 73-77, 93-95.

¹⁷ Kobetl Endicott Osgood, ldeals and Self-lnterest in America s Foreign Reiaiions: The Creat Transformation of the Twenlieth Century, Chicago: University of Chicago Press 1953, s. 4 7. Por. Wojciech Kostecki, Polityka zagraniczna Teoretyczne podstawy badań. Warszawa: PWN 1988, s. 141.