49346 str060 61

57. Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea L.). Krzewinka ciemnozielona, rosnąca najczęściej w małych kępach lub pojedynczo, łodygi proste wzniesione, rozgałęzione, gałązki koliste, omszone. Liście są sztywne, dość grube, skórkowate, kształtu jajowatego. Kolor liścia ciemnozielony, połyskujący, od spodu jaśniejszy i ciemno kropkowany. Pospolita w całym niżu z wyjątkiem południowo-wschodniej części oraz w górach. Występuje w lasach iglastych, zaroślach i wrzosowiskach. Kwitnie od maja do lipca. Owocuje od lipca do końca sierpnia. Owocem jest jagoda początkowo biała, w miarę dojrzewania czerwieniejąca. Dojrzała jagoda jest koloru ciemnoczerwonego. Jagody bogate w witaminy, sole mineralne i cukry. Są jadalne w stanie surowym.

58. Głóg (Crataegus oxyacantha L.). Najważniejszy wśród różnych gatunków — to głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) i głóg dwu-szyjkowy (Crataegus oxyacantha). Rośnie na pogórzu i w niższych partiach górskich. Owocuje w lipcu i sierpniu. Jest to krzew o liściach klapowanych, głęboko powcinanych, niemal pierzastych. Owoc zawiera 2 lub 3 pestki. Miąższ jest ubogi w cukry, związki azotowe i kwasy organiczne, a bogaty w sole mineralne, zwłaszcza fosfor, żelazo, glin i wapń. Zawiera dużo karotenu i witaminy Bj, witaminy C — mniej. Owoce mają mdły smak, który poprawia się po przemrożeniu i są jadalne w stanie surowym.

59. Berberys zwyczajny (Berberis vulgaris L.). Krzew wyrastający do wysokości 2,5 m. Kwitnie od maja do czerwca. Owocem jest czerwona, podłużna jagoda. Występuje na całym terenie nizinnym, w Karpatach w pełni pogórza, wyjątkowo w reglu. Należy do krzewów o kwaśnych owocach pomimo zawartości cukrów. Owoce berberysu są ubogie w związki azotowe, natomiast w sole mineralne są zasobne. Z owoców tych można robić konfitury, galaretki, marmolady, nadzienie do cukierków. Nadają się też do spożycia w stanie surowym.

60. Bez czarny (Sambucus nigra L.), popularnie zwany w niektórych okolicach psim lub aptekarskim. Jest krzewem lub niskim drzewem. Pospolity na całym niżu. Rośnie w podszyciu lub w drugim piętrze lasów liściastych i mieszanych, w rozmaitych zaroślach, szczególnie często w pobliżu rzek.

Owoce są czarne, niekiedy z odcieniem fioletowym, zwykle błyszczące, bardzo soczyste. Smak mają charakterystyczny słodkawo-kwaśny, korzenny, a jednocześnie mdły. Zawierają sporo cukrów, kwasów organicznych i należą do owoców dość zasobnych w witaminę C. Na świeżo owoców bzu czarnego nie jada się, jednak można z niego przygotować kisiel oraz przetwory w postaci dże-

61