48139 IMGw10

mediów będących nośnikami informacji jest ich funkcja usprawniająca, kompensująca i korygująca w procesie dydaktyczno-wychowawczym, (rewalidacyjnym). Należy tu więc przede wszystkim wymienić środki, za pośrednictwem których dokonuje się usprawnienie pedagogiczne, kompensacja pedagogiczna i pedagogiczna korektura w obrębie uszkodzonego analizatora słuchu. Będą to różnego rodzaju aparaty słuchowe | a także instrumenty muzyczne, zwłaszcza perkusyjne, z uwagi na wydobywane za ich pośrednictwem niskie częstotliwości.

Wzrokowe przekaźniki informacji w surdopedagogice to obok. systemów migowych i pisma, obrazów artykulacyjnych narządów mowy w postaci naturalnej (twarz rozmówcy lub odbicie własnej twarzy w lustrze artykulacyjnym) bądź sztucznej (modele graficzne narządów artykulacyjnych i trójwymiarowe np. z możliwością modelowania układu języka)^{1 2}*, film, telewizja wewnętrzna, analizatory mowy, analizatory akcentu ukazujące rytm mowy, mikrokomputery¹¹ umożliwiające indywidualne nauczanie programowane (samodzielne powtarzanie materiału w atrakcyjnej postaci), projektory; kasety, magnetowidy — umożliwiające nie tylko przedstawianie na ekranie telewizora filmów dydaktycznych, ale „zapisywanie” dowolnych, a ważnych poznawczo sytuacji dydaktyczno-wychowawczych. Specjalne audycje telewizyjne w programie ogólnym (mass-media), adresowane do osób niesłyszących (pierwsze próby w Polsce w 1979 r.), mogą być wykorzystywane w praktyce i naszego kraju w rozwoju horyzontów myślowych dorosłych osób niesłyszących, gdyż obok kształtowania u nich poczucia wspólnoty, poczucia własnej wartości pełnią one funkcję informującą i kształcącą. Także inspirują pracę kulturalno-oświatową w poszczególnych ośrodkach (domach kultury) dla niesłyszących. Nie bez znaczenia, z uwagi na kształ-

towanie sprzyjających rewalidacji postaw wobec osób z słuchem, jest informowanie słyszącego społeczeństwa o słyszącej społeczności. Wzrokowe media przekazu informacji uznać, obok mediów słuchowych, za podstawowe, ze wzgląd* znaczenie w systemie dydaktycznym. W praktyce stmiowyrfitil wzrokowe i słuchowe nośniki informacji najczęściej nic dzielnie.

W procesie surdowychowawczym i surdodydaktycznym MjntfHfl występują media audiowizualne, czyli nośniki informacji wzro-kowo-słuchowe. Trzeba tu wymienić aparaturę audiowinmfci(jjl (hardware), jak rzutnik pisma (overheadprojektor), rzutniki, udżwiąha-wionę projektory filmowe (16 mm), kamery filmowe i projektory fil-mowę (8 mm), telewizję w klasach szkolnych oraz tzw. audiowizualne środki nauczania (software). Będziemy do nich zaliczać: przeźrocza, EH my, filmy, płyty gramofonowe (w niektórych krajach już z odczytem laserowym), wideokasety. Wykorzystanie aparatury audiowizuataęj (hardware) zależy od przemysłowo i samodzielnie konstruowanych aH9 wizualnych środków kształcenia dostosowanych do potrzeb rewalidacyjnych (usprawniających, kompensacyjnych i korekcyjnych)”

W procesie dydaktycznym istotną rolę odgrywają środki cza-ciowo-dotykowe. Obok tradycyjnych szpatułek oraz dłoni ucznia ^nauczyciela, ważnymi nośnikami informacji są urządzenia bądź przedmioty przenoszące dźwięki w postaci wibracji postrzeganych zmysłami .dotyku i czucia wewnętrznego. Może to być zarówno bakmik, jak też Igłośnik, rezonatory, wibratory.

Nośniki informacji odwołujące się do zmysłów wzroku, słuchu, dotyku i czucia wewnętrznego mogą być wykorzystywane w systemie aur-dodydaktycznym zarówno oddzielnie, jak też w powiązaniu ze sobą, fi zależności od celu jednostki dydaktyczno-wychowawczej.

Pojmowanie mediów audiowizualnych w interesującym nas kontekście jako głównie mediów surdodydaktycznych, czyli nośników informacji uwzględniających swoistości procesu rewalidacyjnego, o marsa traktowanie procesu dydaktyczno-wychowawczego jako globalnego, kompleksowego systemu uwzględniającego wszystkie istotne faktory tego systemu, .przy czym obok mediów stricte dydaktycznych ważny jest za-Lrówno cel, 'treść, ekonomia w jego organizowaniu, jak i pozytywna Hm tywacja w uczeniu się ucznia oraz jakość ogólnych i kwalifikacji nauczyciela.

1

* -Przykłady ich klasyfikacji znajdzie Czytelnik m. in. w pracach: M. Góra-lówna, Dziecko z trwałym kalectwem słuchu, Warszawa 1970; H. Siedlanowska--Braosko, L Stawowy-Wojnarowska, Wykorzystywanie aparatów w nauczaniu dzieci i wadami słuchu, Warszawa 1975; J. Kiessling, Ein Konzept zur Klassifizierung von Horgeraten [w] „Zeitschrift fur Horgerate — Akustik. Internationale Bei-trage uber Audiologie und dereń Grenzgebiete". „Journal ol Audiological Tech-nicjue. International Studies of Audiology and Related Fiedds” 1979 nr 1, 18 Jahr._r voL 18; A. Lowe, P. Billich, HdrhUfen fur hórgeschadigte Kinder, Berlin 1979;, B. Hoffmann Rewalidacja niesłyszących. Podstawy postępowania pedagogicznego. Warszawa 1979.

i Opracowania takiego modelu sztucznego układu artykulacyjnego dokonano w Japonii: patrz Toyomichi, Nakano, MD, Toyo Kogyo Hospital and Medical University — Solid, Mouth-model for Localization Training: A. Users' Question-nażre (trial use).

2

Patrz np.: Symposium on Research and UtUizatłon of Educational Media for Teaching the Deaf. Microcomputers in Education of the Hearing Impaired, „American Armals of the Deaf" 1982, nr 5; Symposium on Research and Utili-sation of Education Media for Teaching the Deaf. Computer Assisted Research and Instruction for the Hearing Impaired, „American AmnaiLs of the Deaf", im, nr 1

i* w niektórych krajach funkcjonują międzynarodowe specjalne (RFN, Austria, niemieckojęzyczna Szwajcaria) poiwięcooe tym B Patrz np.: H. Graf, AV-Medienarbeit an Hdrgeschadigtauckale*, Heidelberg