50353 img450

Stosunki osmotyczne komórki roślinnej

Zgodnie z prawem osmozy w komórce roślinnej umieszczonej w roztworze hipertonicznym woda przenika z wakuoli przez cytoplazmę i błonę komórkową do otoczenia. W następstwie tego objętość protoplastu maleje i może dojść do odrywania się go od ściany komórkowej (plazmoliza).

Umieszczenie splazmolizowanej komórki w roztworze hipotonicznym może odwrócić proces plazmolizy. Woda wnikając do hipertonicznej wakuoli powoduje stopniowe zwiększanie jej objętości, rozkurczenie się cytoplazmy i powtórne przylgnięcie jej do ściany komórkowej. Proces ten nosi nazwę deplazmolizy i możliwy jest tylko pod warunkiem, że cytoplazma nie została znacznie uszkodzona podczas plazmolizy, np. przez zastosowanie bardzo stężonego roztworu hipertonicznego.

Badania cytologiczne zjawiska plazmolizy wykazały, że często protoplast nie odłącza się od ściany na całej powierzchni, lecz tylko w niektórych miejscach. Obecność w hipertonicznym roztworze jonów potasowych lub wapniowych modyfikuje kształt kurczącej się cytoplazmy, np. mówi się o plazmolizie kątowej, wklęsłej czy wypukłej.

Półprzepuszczalny charakter błony komórkowej umożliwia wymianę wody między komórką a środowiskiem, a jednocześnie zabezpiecza ją przed utratą związków rozpuszczalnych w cytoplazmie i w wakuoli, które nie mogą uchodzić przez błonę półprzepuszczalną do środowiska.

Działanie substancji chemicznych, które powodują silne odwodnienie protoplastu, denaturację białek łub rozpuszczanie pewnych strukturalnych jej składników czyni błonę całkowicie przepuszczalną.

1