51148 KSIĄŻKA (70)

podnrczych planowanie odbywa się na różnych szczeblach organiza-cyjnych, na szczeblach zarządu, wydziałów, oddziałów. Zrozumiałe jeał, te najwięksae natctenle czynności planistycznych występuje na najwyższych szczeblach organizacyjnych.

Plonowania w organizacjach dokonuje ale dla różnych przedziałów czasowych. Najczęściej są to plany krótkoterminowe, średnioterminowe oraz długoterminowe. Jest zrozumiałe, te najtrudniejsze jest planowanie długoterminowe, ponieważ wiedza planisty o otoczeniu l warunkach wewnętrznych w jakich przyjdzie działać jest niewielka.

W opinii Tadeusza Kotarbińskiego dobry plan powinien być:

1.    celowy,

2.    wykonalny,

3.    zgodny wewnętrznie,

4.    możliwie najbardziej operatywny,

5.    gibki, elastyczny, zwrotny,

6.    w należytym stopniu szczegółowy,

7.    w należytym stopniu długodystansowy,

8.    terminowy, tzn., że powinien zawierać terminy, w których cały plan i jego poszczególne elementy powinny być zrealizowane,

9.    zupełny, tzn. powinien zawierać wszystko, co jest niezbędne do osiągnięcia celu,

10.    racjonalny,

11.    sprawny, tzn. powinien zapewnić maksymalną sprawność przewidywanego w nim układu działań,

12.    komunikatywny, jeżeli dotyczy roboty zbiorowej¹.

W przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, niezależnie od branży, wykonuje się różnego rodzaju plany dostosowane do zadań w nich realizowanych. Są to więc m in. plany produkcji, plany zaopatrzenia, zbytu, plany wydajności, efektywności, plany dotyczące osiąganych zysków i kierunków ich podziału, plany finansowe, plany kosztowe, a wreszcie plany zatrudnienia 1 rozwoju kadry.

Wymienione plany z punktu widzenia horyzontu czasowego można uzupełnić o inny podział. Są to plany operacyjne, plany taktyczne i plany strategiczne. Klasyfikacja ta ma charakter praktyczny w or-gąnizacji.

Plan operacyjny konstruowany jest w celach zarządzania bieżącego. Jest to plan bardzo szczegółowy, zawierający program działania organizacji oraz budżet orzekający o źródłach dochodów oraz kierunkach wydatków. Roczne plany ustala się zwykle dla rocznych prze-

czasowych i bieżąco się je modyfikuje pod wpływem zmian “godzących w otoczeniu i w samej organizacji

„J™ !^a!L^tyc*^{ny opraco}"^yw*ⁿy    poszczególnych podsyste-

" P^Momwch przemysłowych oprocowu-je sfe _Pm wydmowe, oddziałowe, plany rozwoju poaczegóinydi

^P“ ^"^k1r^lnych' * ^rolnl«"fc np. JgMob* ZSSc

muan kierunków produkcji, kierunków inweatowLi ilp. HaTtak. 0«ne opracowuje ,1, dla dłużnych oddnków czasach nlł plany opcracyjnc. Plany tc zawienu, informacje o metodach I Środkach wy-konania oraz wakazujn wykonmw, planu. Plan taktyczny uzruge .« » ^uls,n,menl- “ P°^moc« ***» realizowany jent plon

^W“_J,T^,C?^CZny WymC“ ^,'^r*"^PC organizacji, uwzgfcd-ntojac dłuższy horyzont czuowy; dwuletni, pięcioletni,a nawctdal-«• Pion ten zawiera cel, ku i misję działania całej orpniaa w długim okrcale. Sporządzenie plonu strategicznego wymaga współpracy kierowników wszystkich szczebli organizacyjnych¹⁴.

Organizowania

Drugą podstawową funkcją zarządzania jest organizowanie, bowiem dla zaplanowanych zadań trzeba dobrać metody, środki i warunki działania oraz rozmieścić je w czasie i przestrzeni. Tak więc treść funkcji organizowania wypełnia dobór elementów działania i ich uporządkowanie. Funkcja ta ma większą rangę, podobnie jak funkcja planowania, na najwyższych szczeblach zarządzania, zaś sączenie tej funkcji maleje na szczeblach niższych.

Z. Martyniak wymienia następujące główne zasady zarządzania, które umożliwiają prawidłowe wypełnianie funkcji organizowani# osada podziału pracy, zasada koncentracji, zasada harmonizacji, mada specjalizacji, zasada hierarchii i rozpiętości kierowania, zasada najkrótszej drogi, zasada delegowania uprawnień, zasada sipółmłeroości uprawnień i odpowiedzialności, zasada wyjątku*²

Zasada podziału pracy. Wynika z niej, te istnieją określone granice podziału pracy. Początek stulecia charakteryzował się rozdrobnieniem pracy do jej „okruchów* i powierzenia jej odrębnym stanowiskom w celu osiągnięcia jak najwyższej wydajności Okazało lic jednak, te istnieją dwie inne granice podziału pracy: psycbofi*

Ml

1

T KotartMild. Sprawna* i Mad. Sram 1960. a. ISO I n.

2

K. Zlrankwicr, Nauka o organaocfi . • Hm Wymienione zasady omówiono na podstawie l Martyn***.