48365 P1180299

Hównież i u nas dzieli się on na okres .starszy i młodszy. Okres starszy charakteryzuje się przeżywaniem się stylu halsztackiego, ściślej zaś posthalsztackiego stylu rozwijającego się po zaniku klasycznego HD2. ów posthalsztacki styl, który za H. ZOmem można określić mianem HD3, znamionuje się tradycyjnym, choć przybierającym cechy lokalne piętnem w ceramice i podstawowych formach ozdób, broni i narzędzi, z którym współ występują pojawiające się, lecz zachowujące autonomiczny charakter elementy stylu wczesnolateńskiego. Stwarza to możliwość zsynchronizowania owego I1D3 z fazami Latenu i ustalenia żywotności stylu posthalsztackiego na określonych obszarach poza-lateńskiej Europy pólnocno-środkowej.

Młodszy okres przedrzymski charakteryzuje się zmianą oblicza stylistycznego i pojawieniem się nowego „antyhalsztackiego” stylu przybierającego formę początkową rodzimą, jak w wypadku kręgu jastorf-skiego stadium ripdorfskiego lub od razu stylu latenizującego, jak w wypadku kultury przeworskiej. W obydwu wypadkach liczniej pojawiające się wytwory środkowego i późnego Latenu nie mają autonomicznego charakteru, lecz przeciwnie wywierają przemożny wpływ na kształtowanie się form lokalnych, mających bliższe lub dalsze odpowiedniki w kulturze lateńskiej.

Na ziemiach polskich, gdzie zmiana oblicza stylistycznego nastąpiła gwałtowniej niż w kręgu jastorfskim, przełom między starszym i młodszym okresem przedrzymskim znamionuje się wyparciem ceramiki o stylu pohalsztackim, zastąpieniem typowo halsztackich ozdób w postaci szpil — zapinkami oraz pojawieniem się typów broni i narzędzi odwzorowanych z wytworów lateńskich.

Późna faza kultury pomorskiej — tradycyjnie datowana na pod-okres „wczesno-środkowolateński” — w całości mieści się w ramach starszego okresu przed rzymskiego, a więc umownego stylu 1ID3, który bez dyskusji można zsynchronizować z wczesnym Latenem, gdyż zawiera autonomicznie występujące elementy zwanego przez Z. Wożniaka (1970, s. 151) stylu starolateńskiego czyli LA i stylu wczesno lateńskiego czyli LB. Fazę tę w kategoriach interregionalnych za przykładem II. ZUma można by określić mianem fazy IID3/LA-B podkreśła-

z konieczności nie odzwierciedla, płynności granic często zazębiających ilę ze zobą pauczogólnych faz — np. Latań B2/C1, Dl/D2, VI brąz /sUsazy okres prwdrzytn-ado>, pófeia faza Iego okresu/ faza BI lid. Dla kultury JastarfdoóJ przyjęto tu podział na fazy la—lid (R. Wołągl ewlcz, Kultura Jaatorfzko na Pontonu — praca w maszynopisie) zbudowany w oparciu o dotychczasowe podziały Makię. W rubryce „etan badań" cytowany Jest wybór wainlejtzycłi opracowań cpiMl-kowan/ch.