52560 PC190027

Typ U — krótki tułów. szerokie barki i miednica, beczkowata klatka piersiowa, średnia masa ciała,

Nteco odmienny jest opis typów w przypadku kobiet podany przez E. Kolasę — uczennicę Wankego.

Typ I — smukła sylwetka, długi tułów, wąskie barki, wąska miednica, głęboka klatka piersiowa, mała masa w stosunku do wysokości ciała.

Typ A — długi tułów, wąskie barki, szeroka miednica, głęboka klatka piersiowa, duża masa w stosunku do wysokości ciała.

Typ V — krótki tułów, szerokie barki, wąska miednica, płaska klatka piersiowa, mała masa ciała.

Typ H - krótki tułów, szerokie barki, szeroka miednica, głęboka klatka piersiowa, średnia masa ciała.

Wartości liczbowe podane w tabeli stanowią punkty odniesienia, do rórych porównać można badanego osobnika (tab. 16).

b. 16. Wartości wskaźników typów somatycznych według systemu A. Wankego

rwa wskaźnika	pSE	Wartości wskaźników typów somatycznych
	1_L_	/ A	1 v	1 H	i	1 A	V	H
	mm	Mężczyźni			Kobiety
wia	32,5	t |jf	29,0	28,6	31,7	31,8	28,4	28,3
>w /	67,8	' 65,8	81,8	80,0	69,6	69,2	81,9	80,8
-icy /	74,3	79,1	68,9	78,5	76,7	88,8	76,1	87,1
piersiowej I	66.1 I	78,0	66,3	80,2	75,4	77,7	61,8	77,6
IX10 1	ml	13,0	14,5	M 1	13,1	17,7	12,8	18,8

typologiach klasycznych tylko część populacji przystosował do ty-rorcowych. W rozwoju koncepcji konstytucjonalnych postępem rowadzenie pojęcia komponentów i czynników budowy ciała po-ych na indywidualną charakterystykę wszystkich osobników całej . Ocena tkankowych komponentów ciała uwzględniająca stosu-oju tkanki kostnej, mięśniowej i tłuszczowej staje się coraz bar-szechna. Ma ona duże znaczenie w antropologii antygenetycz-opologii sportowej, w antropologii klinicznej i żywieniowej, le związków między budową ciała a cechami fizjologicznymi

Iznymi może pozwolić na poznanie skłonności do niektórych ożliwić szersze stosowanie profilaktyki. Jak podaje Malinow-

. /i985c) udokumentowano zależności między budową ciała a m.in. Mczbą erytrocytów i stężeniem hemoglobiny. Ze zróżnicowaniem budowy somatycznej wiązane są również w pewnym stopniu właściwości morfologiczne kształtu i wielkości narządów wewnętrznych. Niektóre narządy wewnętrzne np. są nieco większe u osób o budowie atletycznej. Pojemność życiowa płuc u przedstawicieli typu leptosomicznego jest na ogół mniejsza niż u pozostałych typów. Żołądek u przedstawicieli typu atletycznego i pyknicznego cechuje silne napięcie mięśniówki (typ hiperto-niczny).

Podkreśla się także wcześniejsze dojrzewanie młodzieży o przewadze endomorfii i późniejsze o przewadze ektomorfii. Zależność ta przejawia się między innymi wcześniejszym do około 1-2 lih występowaniem pierwszej menstruacji u dziewcząt i polucji u chłopców endomorficznych.

19. Postawa ciała

Postawę ciała należy traktować jako sposób „trzymania się” osobnika, uwarunkowany nawykiem ruchowym oraz podłożem morfologicznym i funkcjonalnym. Postawa ciała jest to taki układ poszczególnych odcinków ciała, jaki człowiek przyjmuje w swobodnej, niewymuszonej pozycji pionowej (Malinowski 1985b).

Kształtowanie się postawy ciała związane jest z rozwojem układu kostno-więzadłowego, mięśni, ich inerwacji, z rozwojem narządu równowagi i czucia proprioceptywnego.

Formowanie się wyprostowanej postawy ciała człowieka w trakcie jego rozwoju filogenetycznego powoduje zachodzenie wielu zmian w budowie ciała z punktu widzenia jego statyki i dynamiki. Doszło więc do pionowego ustawienia głowy i przesunięcia ku przodowi jej podparcia, co zapewniło lepsze zrównoważenie siły ciężkości głowy mimo znacznego zwiększenia masy mózgowia. Pas barkowy nie bierze już udziału w podpieraniu tułowia (zmniejsza się masa tkanki kostnej i mięśniowej, następuje skrócenie kończyn). Obniża się przez to punkt ciężkości ciała, a tym samym zwiększa się jego stabilność. Kręgosłup spełnia rolę podporową w stosunku do głowy i górnej części tułowia, narządy jamy brzusznej opierają się na końcach pasa biodrowego. Przesunięcie wspólnego środka ciężkości głowy i tułowia stworzyło możliwość wyprostowania kończyn dolnych w stawie biodrowym i kolanowym, przy równoczesnym zmniej-