58588 s gliQ

8.1.3. Wody podziemne

Ze względu na silne spękanie podłoża skalnego wody opadowe swobodnie infiltrują w głąb. Zwierciadło szczelinowych wód podziemnych znajduje się na głębokości kilkunastu lub kilkudziesięciu metrów. Jednak w strefie przypowierzchniowej zaznacza się intensywne sączenie zbierającej się w szczelinach wody infiltracyjnej. Wody te w poważnym stopniu utrudniają podziemne prace budowlane zalewając wykopy i tunele.. - J

Środowisko gruntowo-wodne nie jest agresywne w stosunku do podziemnych części budowli. Jednak w przypadku infiltracji w podłoże wód zanieczyszczonych mogą one być szkodliwe dla budowli.

8.1.4. Procesy geodynarniczne

Wystawione na działanie czynników atmosferycznych podłoże zbudowane z gruntów skalistych podlega procesowi wietrzenia. Pogłębia się ono w efekcie wietrzenia mrozowego. Na gruntach skalistych podatnych na rozpuszczanie rozwija się wietrzenie chemiczne. Ze względu na łatwość infiltracji wód powierzchniowych w podłoże istnieje poważne niebezpieczeństwo zanieczyszczenia wód podziemnych nadając im cechy agresywności. Na stokach zbudowanych z gruntów zwietrzelinowych rozwijają się zmywy powierzchniowe lub liniowe. Powstają bruzdy erozyjne lub nawet wąwozy, a przy podstawie stoków narastają stożki osadów deluwialnych.

8.2. Obszary krasowe

Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej oraz częściowo Śląskiej i Lubelskiej występują obszary o rzeźbie typu krasu wapiennego, zaś w Niecce Nidziańskiej krasu gipsowego.

Na małych wycinkach terenu jest zdecydowanie nierówna powierzchnia. Widoczne są tu różnej głębokości (od kilku do kilkunastu metrów) i szerokości (od kilku do kilkuset metrów) zaklęsłości i wypukłości terenu. Mogą to być drobne stożkowate lub walcowate żłobki, lejki lub studnie krasowe, czy też większe zagłębienia określane jako werteby oraz doliny krasowe. W niektórych bezodpływowych zagłębieniach gromadzi się woda powierzchniowa, nadając im cechy jezior krasowych. W wypreparowanych przez proces krasu skałach znajdują się różnej długości, zazwyczaj suche doliny. Dno ich ma nierówny falisty profil podłużny. W dolinach takich występować mogą wywierzyska, czyli wypływy strumieni wód podziemnych z podłoża skalnego. Niektóre cieki stopniowo zanikają na powierzchni, bowiem ich wody uciekają w głąb szczelinami krasowymi.

Często silnie urozmaicona rzeźba skarasowiałęj powierzchni maskowana jest przez przykrywające ją młodsze grunty meskaliste pochodzenia glacjalnego, fluwioglacjalnego, jeziornego, eolicznego.

Ponad wyrównaną powierzchnią krasową wznosić się mogą ostre formy wysokich ostańców krasowych czyli fragmenty bardziej odpornych na kras pierwotnych skał budujących dany teren.

W głębi podłoża gruntowego znajduje się złożony układ jaskiń, pieczar, chodników, studni i szczelin krasowych. Przez system tych pustek skalnych przepływają grawitacyjnie lub pod ciśnieniem duże ilości wód podpowierzchniowych tworzących skomplikowany układ podziemnych rzek,^- strumi eni i żył wodnych.

Pod wpływem własnego nadkładu skalnego lub dodatkowego obciążenia, czy też działania czynników dynamicznych następuje często zapadanie się pewnych partii podłoża skalnego, powodując w sposób gwałtowny i katastrofalny formowanie się różnej wielkości form zapadliskowych.

Wykorzystanie obszarów krasowych jest szczególnie niekorzystne dla realizacji budownictwa hydrotechnicznego, przemysłowego, mieszkaniowego. Uzdatnianie budowlane skrasowiałegó podłoża wymaga specjalnych i kosztownych zabiegów geotechnicznych, za pomocą których następuje w sposób sztuczny wypełnianie pustek w podłożu skalnym. Obszary o potencjalnej możliwości rozwoju zjawisk krasowych muszą być szczególnie starannie chronione przed wprowadzaniem w podłoże wód opadowych oraz zanieczyszczonych wód powierzchniowych.

8.3. Obszary lessowe

8.3.1. Rzeźba

W strefie wyżynnej i na przedpolu strefy górskiej występują obszary lessowe. Utwory te zalegają zasadniczo w strefie wysokościowej 150-300 m n.p.m. Na Niżu obszary lessowe występują tylko w sposób „punktowy”, Charakterystyczną cechą tych obszarów jest stosunkowo płaska lub lekko falista powierzchnia wierzchowinowa, urozmaicona jedynie szerokimi nieckowatymi, suchymi dolinami. Przeciwieństwem tej rzeźby są krawędzie obszarów lessowych, bardzo silnie porozcinane gęstą siecią wąwozów. Charakterystyczną cechą lessów jest ich zdolność a zarazem podatność do tworzenia w stanie suchym stromych pionowych ścian.

8.3.2. Grunty

Lessy są pochodzenia eolicznego i formowane były głównie w górnej części plejstocenu. Są to najczęściej grunty pylaste, piaski pylaste, rzadziej gliny pylaste lub piaski gliniaste. Grunty te charakteryzują się cienkim liniowym, falistym lub soczewkowatym laminowaniem. Lessy są gruntami makroporowatymi, co oznacza, że pory występujące w osadzie są większe od cząstek mineralnych budujących szkielet gruntowy. W kompleksach gruntów lessowych występować mogą przewarstwienia gleb kopalnych. Cechują się one zazwyczaj nieco lepszą konsolidacją od lessów typowych. Lessy traktuje się jako grunty nieskonsolidowane i zalicza do kategorii C wg normy PN 81/B-/03020. Niekiedy wśród lessów występują różnej wielkości konkrecje węglanowe określane jako „kukiełki lessowe”.

Lessy są gruntami zapadowymi, gdyż pod wpływem nadmiernego nawilgotnienia następuje naruszenie ich pierwotnej makroporowatej struktury. Pory ulegają zmniejszeniu

101