65322 str 050 051 (3)

31. JAK UWSPÓŁCZEŚNILIŚMY?

A teraz parę słów o współczesnej naszej rodzimej produkcji przysłowiowej. Nowej, choć często na starych wzorach opartej. Współczesnej, tzn. wojennej i powojennej. Na dowód, że taka istnieje, proszę podać obecne analogie, trawestacje lub przeciwieństwa dawnych przysłów i zwrotów:

1.    Stanął jak wryty.

2.    Wyszedł jak Zabłocki na mydle.

3.    Chłop w chałupie wrzód na d...

4.    Gość w dom — Bóg w dom.

5.    Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr.

6.    Kobieta, wino i śpiew.

7.    Tam do licha.

8.    Jak się nie ma, co się lubi, to się lubi, co się ma.

9.    Czego oczy nie widzą, o to serce nie boli.

10. Chłop potęgą jest i basta.

ii

32. ZAGADKI LUDOWE

Zagadka, jedna z najprostszych i najstarszych form słownych, znana jest ludziom całego świata wszystkich stopni rozwoju i wszystkich klas społecznych. Popularna w tradycji ustnej i literackiej przechodzi z jednej do drugiej, zajmuje, intryguje, bawi, poucza, ośmiesza. Zagadka w klasycznej formie jest jednozdaniową me-tonimią (zamiennią) lub peryfrazą (omówieniem) cech przedmiotu, który odgadnąć należy. Trafne rozwiązanie takich zagadek nie jednego już wyratowało z opresji, pozwoliło zdobyć bogactwa, tron, rękę królewny — a więc popróbujmy szczęścia i my.

1.    Siedzi bochen między grochem.

2.    Jakie odzienie jest najdroższe, a najnieużytecz-niejsze?

3.    Czterech braciszków się gonią, a nigdy się nie dogonią.

4.    Bez nóg, bez rąk, bez głowy i brzucha, a gdzie się obróci, wszędzie dmucha.

5.    Coś wziął człecze bez podzięki, oddać musisz niepytany.

6.    Król nosi na głowie w kosztownościach w złocie, Chłop nie miał gdzie podziać, położył na płocie.

7.    Nie ma rąk, nie ma nóg, do góry wylizie,

Panów w oczy gryzie.

8.    Na jednej nodze stoi,

Nie kuleje, chociaż broi.

9.    Rumieni się od wstydu, sama nie wie dla kogo, Kto jej rękę poda — to mu boleść zada.

10. Rośnie bez korzenia, kwitnie bez kwiatu,

Daje pożytek całemu światu.

4* 51