67299 IMGc50 (2)

197

Rodzina Micrococcaceae

gronkowcowych (zapalenie szpiku kostnego, zapalenie płuc i opłucnej, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropowica i posocznica) datuje się od czasu wprowadzenia antybiotyków. Gronkowce cechując się szczególnie łatwo powstającą opornością na antybiotyki, zdobyły przewagę nad antybiotykowrażliwymi drobnoustrojami (paciorkowce, pneumokoki) i dlatego liczba ciężkich zakażeń gronkowcowych staje się coraz większa.

Oprócz tego gronkowce są jedną z najczęstszych przyczyn zatruć pokarmowych, które powstają po spożyciu pokarmów zanieczyszczonych gronkowcami wydzielającymi enterotoksynę. Enterotoksyna powoduje zatrucie pokarmowe, charakteryzujące się krótkim okresem wylęgania (od 2 do 6 godzin) i gwałtownymi wymiotami, poza tym jwystępuje biegunka, bóle brzucha, nudności, zimne poty i uczucie osłabienia. Objawom tym towarzyszy spadek ciśnienia tętniczego, a czasami obserwuje się stany zapaści.

U osób leczonych doustnie antybiotykami o szerokim zasięgu działania, gdy dochodzi do zniszczenia fizjologicznej flory jelitowej, może wystąpić zapalenie jelit spowodowane przez antybiotykoopornego gronkow-ca posiadającego zdolność wytwarzania enterotoksyny. Ostry przebieg tego schorzenia występuje rzadko i dotyczy głównie ludzi wyniszczonych inną chorobą. Częściej zdarzają się łagodnie przebiegające biegunki. Gron-kowcowe zapalenie jelit może wystąpić również jako powikłanie po zabiegu operacyjnym przewodu pokarmowego. Zatrucie pokarmowe powstaje na skutek jednorazowej dawki enterotoksyny wytworzonej w produktach żywnościowych, natomiast zapalenie jelit jest spowodowane przez .enterotoksynę wytwarzającą się przez dłuższy czas wewnątrz organizmu Judzkiego.

Gronkowce chorobotwórcze wytwarzają toksyny i enzymy w organizmie zakażonym i w odpowiednich podłożach sztucznych. Są to: hemoli-zyny (alfa, beta, delta), enterotoksyny (A, B, C_t, C₂, D, E i F), leukocydy-na, koagulaza, hialuronidaza, fibrynolizyna, fosfataza, dezoksyrybonuklea-za, lipaza, ureaza i inne. Wymienione toksyny i enzymy wywierają szkodliwy wpływ na makroorganizm w większym lub mniejszym stopniu. Jednak żadna toksyna działająca pojedynczo nie jest odpowiedzialna za całość procesów chorobowych.

Toksyny. Alfa-hemolizyna (alfa-toksyna) odgrywa niewątpliwie ważną rolę w zakażeniu gronkowcowym. Po otrzymaniu jej w stanie oczyszczonym ustalono, że ma następujące właściwości: j^molityoznę, dermone-krotycznę, letalne i leukotoksyczne. Hemolizuje krwinki królicze i baranie, nie działa na krwinki ludzkie i końskie. Powoduje powstawanie zmian nekrotycznych u królika po śródskórnym wstrzyknięciu. Wprowadzona dożylnie powoduje śmierć królika w ciągu 5—30 min. Działa leukotok-sycznie na granulocyty królika i monocyty ludzkie. Przyczynia się do .rozpadu płytek krwi, niszczy zarodki kurze i hodowle komórek. Alfa-hemolizyna jest substancją białkową, termolabilną, wytwarzającą się w wa-