68154 Rdza źdźbłowa cz 1

gctności w szklarni. W nowoczesnych szklarniach jest to zadanie łatwe. natomiast w starych typach szklarni niedostateczne wietrzenie powoduje nadmierny wzrost wilgotności. Przecwko rdzy goździka szklarniowego można stosować fungicydy przeznaczone do zwalczania grzybów rdzawnikowych. Dobre wyniki dają: fungicydy triazolowe, benzimidazolo-we. triforyna.

Rdze zbóż i traw

Puccinia spp.

Zboża oraz trawy uprawne i dziko rosnące są porażane przez różne gatunki grzybów z rodzaju Puccinia. Rdze zbóż są bezwzględnymi, wyspecjalizowanymi patogenami. Większość z nich to gatunki monofagiczr.e. rzadziej wyspecjalizowane formy pasożytnicze gatunków polifagicznych. Rdze należą do najbardziej szkodliwych chorób zbóz. powccuiących corocznie w skali światowej stratę około 10 procent ziarna, głównie pszenicy.

Szkodliwość rdzy zbóz polega na znacznym zredukowaniu powierzchni asymilacyj-nej roślin, wzmożeniu transpiracji oraz zakłóceniu procesów przemieszczan a się i metabolizmu produktów fotosyntezy Zboża z objawami rdzy dają zdrobniałe ziarno, o małe; wartości Odżywczej wskutek znacznego spac-ku zawartości skrobi, stanowiące w znacznym procencie pośiad. Szkodliwość rdzy zbóż zależy od nasilenia epidemii. Jej przebieg zalezy zarówno od warunków lokalnych, jak i układu warunków atmosferycznych na całych kontynentach.

Do najważniejszych rdzy zbóz należą: rdza żdżbłowa zbóż i traw. rdza brunatna pszenicy, rdza brunatna żyta, rdza żółta zbóz i traw. rdza jęczmienia i rdza koronowa owsa.

Rdza żdżbłowa /.hóż i traw

Puccinia graminis Pers.

Występowanie I szkodliwość. Rdza żdżbłowa jest jedną z najpowszechniej występujących i najlepiej zbadanych chorób zbóż. Największe szkody wyrządza na pszenicy ł występuje we wszystkich rejonach jej uprawy. Grzyb Puccinia graminis może porażać wszystkie nadziemne części roślin, ale w największym nasileniu występuje na źdźble. Bardzo silne i wczesne porażenie pszenicy może doprowadzić do całkowitego zniszczenia roślin przed dojrzewaniem ziarniaków. Największą szkodliwość rdzy żdżołowej stwierdzono w głównych rejonach uprawy pszenicy w Ameryce Północnej. W Polsce szkodliwość choroby zależy od nasilenia epidemii. Grzyb P graminis poraża 356 gatunków traw należących do 53 rodzajów, w tym wszystkie zboża. W ostatnich latach rdza żdżbłowa występuje w Polsce w mniejszym nasileniu niż rdza brunatna pszenicy - Puccinia triticina.

Rdza źcżbłowa jest. obok zarazy ziemniaka i mączniaka rzekomego winorośli, jedną z chorób roślin, której opisy i badania w przeszłości wniosły ogromny wkład do rozwoju fttopatołogii. Związek występowania tej choroby z rosnącym dziko berberysem znano już w XVII stuleciu, a w roku 1865 Do Bary udowodnił ten związek doświadczalnie.

Objawy. Porażeniu ulegają głównie źdźbła i pochwy liściowe, w mniejszym stopniu liście. W późniejszej fazie rozwoju choroby objawy występują także na plewkach. Na porażonych częściach roślin pojawiają się wąskie, podłużne pęcherzykowate wzniesienia. Po kilku dniach skórka w miejscach, wzniesień pęka i odsłania rdzawobrunatne. pylące poduszecz-ki. Są to uredima grzyba, w których tworzą się zarodniki letnie - uredmespory Uredima. ułożone w formie kresek wzdłuż źdźbła i pochwy liściowej, są różnej długości od 3 do 10 mm. W miarę dojrzewania zbćz i spadku zawartości wody w tkankach rdzawe skupienia ciemnieją i staja się czarne. Zmiany te są następstwem tworzenia się grubościennych zarodników przetrwalnikowych - teliospor. Telia mogą się tworzyć zarowno w tych samych miejscach co uredinia jak i niezależnie od nich. Charakterystyczną cechą symptomatyczną jest rdzawy. a następnie ciemnoszary odcień łanu silnie porażonego zboza. Odcień ten powstaje wskutek zlewania się barwy drobnych wprawdzie. lecz bardzo licznych uredmiów, a później teiiów.

Na berberysie, drugim głównym żywicielu grzyba Puccinia graminis, występują objawy typowe dla stadium ognikowego. Najpierw na liściach berberysu pojawiają się pomarańczowe plamy. Blaszka liściowa w miejscu plam jest zgrubiała. Na górnej stronie plam tworzą się drobne, ciemne spermacja, a na dolnej stronie pomarańczowożółte ecja w kształcie czarek. Ecja mogą się tworzyć także na ogonkach liściowych, pędach i owocach oraz na górnej stronie liści.

Rys. 11.49. Rdza źdźblowr. zbóż i traw - Puccinia granums (wg Muhlego 195r>i

Rys. 11 JO. Rdza brunatna pszenicy - Puccinia rc-condita (wg Muhlego 1956)

Rys. 11.51. Rdza brunatna żyta - Puccinia rccondi-ta (wg Muhlego 1956)

Rys. 11.52. Rdza jęczmienia - Puccinia horda (wg Muhlego 1956)

287