72 [1600x1200]

Dl. Organizmy w środowisku

■ Czym jest pasożytnictwo? Pasożytnictwo jest zależnością, w której jeden organizm, czyli pasożyt, żyje kosztem drugiego, zwanego żywicielem, traktując go jako źródło pożywienia, a często też jako środowisko życia. W relacji tej korzyść odnosi wyłącznie pasożyt, któremu żywiciel jest potrzebny do życia. Z reguły organizm pasożytniczy nie zabija swojego żywiciela, jedynie go osłabia. Jest od niego znacznie mniejszy, dlatego zaatakowany osobnik często w ogóle nie zauważa obecności intruza. Organizmy pasożytnicze można podzielić na dwie duże grupy.

►    Pasożyty zewnętrzne żyją na powierzchni ciała swoich żywicieli. Są to między innymi pijawki, pchły, wszy, niektóre pierwotniaki oraz roztocze, takie jak kleszcze.

►    Pasożyty wewnętrzne żyją wewnątrz ciała swoich żywicieli. Należą do nich między innymi tasiemce, przywry, włośnie kręte oraz glisty ludzkie.

■ Przystosowania do pasożytnictwa Pasożyty wykształciły wiele cech umożliwiających im prowadzenie pasożytniczego trybu żyda. Należą do nich narządy czepne, za których pomocą pasożyt przytwierdza się do ciała żywiciela. Są to przyssawki, występiyące u motylicy wątrobowej, lub haczyki, które ma część tasiemców. Ponadto dała pasożytów wewnętrznych pokrywają specjalne substancje, które chronią je przed enzymami trawiennymi oraz reakcją układu odpornościowego żywiciela.

Ważne są też przystosowania do pobierania pożywienia. Niektóre pasożyty wewnętrzne, na przykład tasiemce, nie mąją układu pokarmowego, a pożywienie wchłaniąją całą powierzchnią dała. U innych, zwłaszcza pasożytów zewnętrznych, przewód pokarmowy ma liczne uchyłki, w których magazynują one znaczną ilość pożywienia. Pasożyty mogą więc żyć dzięki zgromadzonym substancjom pokarmowym do czasu aż

Przednia przyssawka umoż&wia pijawce pobieranie pokarmu.

Adaptacje pijawki

Tylna przyssawka ułatwia przytwierdzenie się pijawki do żywiciela.

Szczęki, zaopatrzone w liczne ząbki, umożliwiają przecięcie powłok skórnych żywiciela.

Silnie umięśniona (Udziel i przełyk pełnią funkcję aparatu ssącego.

W uchyłkach przewodu pokarmowego gromadzona jest krew. Dzięki cym zapasom pijawka może przeżyć nawet dwa lata bez pobierania pokarmu.

Pijawka lekarska to pasożytnicza pierścienica odżywiająca się krwią kręgowców. W jej ślinie znąjdują się specjalne substancje: hirudyna, zapobiegająca krzepnięciu krwi, histamina, rozszerzająca naczynia krwionośne żywiciela oraz substancja znieczuląjąca, dzięki której przecięcie skóry jest dla żywiciela bezbolesne.

72