76294 IMG120 (2)

analizując bajki jako materiał empiryczny zauważył, że w wielu bajkach zmieniają się nazwy osób działających, ich cechy, płeć, status społeczny itp., ale nie zmieniają się ich działania, czyli funkcje. Stawiając pytanie: ile funkcji spełnia bajka? — doszedł do wniosku, że „jakkolwiek różnorodni są bohaterowie bajki, to często czynią to samo”, a „dla badań nad bajką ważne jest, co robią bohaterowie bajki, problem zai, kto i jak czyni — to już sprawa badań podrzędnych”.

Propp, wychodząc z założenia, że funkcje osób działających stanowią podstawowe części składowe bajki, dążył do wyodrębnienia tych części, kierując się dwiema zasadami w ich określaniu:

—    nieliczenia się z postacią-realizatorem;

—    brania pod uwagę usytuowania jego czynności w toku opowieści.

Bowiem „jednakowe działania mogą mieć odmienne znaczenie, i odwrotnie”, jeśli „przez funkcję rozumiemy postępowanie osoby działającej, określane z punktu widzenia jego znaczenia dla toku akcji”.

Badacz po wyodrębnieniu funkcji, chcąc odpowiedzieć na kolejne pytanie: w jakim układzie i w jakiej kolejności one występują? dochodzi do następującej podstawowej prawidłowości powtarzającej się w bajkach folklorystycznych: „Następstwo funkcji jest zawsze jednakowe". W bajkach magicznych „funkcje nie mogą rozkładać się na wzajemnie wyklu-

czające się ciągi”, co pozwala sformułować kolejną tezę b dużej doniosłości poznawczej: „Pod względem konstrukcji wszystkie bajki magiczne należą do jednego typu”; • '

Aby udowodnić te tezy, w stu analizowanych bajkach W. J. Propp wyodrębnił trzydzieści jeden funkcji osób działających i siedem podstawowych ról, które one pełnią.

Do form aktywności bohaterów bajek- — funkcji, które pełnią — zalicza on: odejście,

—    zakaz i;naruszenie zakazu,

; wywiadywanie się przeciwnika i udzielenie mil informacji o bohaterze, podstęp i wspomaganie,

-5i—szkodzenie {lub brak kogoś albo czegoś), pośredniczenie,

_: •*- rozpoczynające się przeciwdziałanie,

: —* wyprawę,

: “-.'pierwszą funkcję donatora i reakcję bohatera",

przekazywanie środka magicznego,

, -    ■ przemieszczenie przestrzenne;

• — walkę,

i o— i naznaczenie bohatera znamieniem,

—    zwycięstwo,

< likwidację braku czegoś, powrót bohatera,

—    pościg i ocalenie,

,    . ple rozpoznane przybycie,

-_Ł“X niszczenia fałszywego bohatera,

—    trudne zadanie i wykonanie go,

13