78251 str 062 063 (2)

30. OD PŁATNERZA DO FABRYKI

Jak we wszystkich gałęziach wytwórczości, tak i w przemyśle zbrojeniowym prosta praca rękodzielnika została zastąpiona przez zorganizowaną produkcję manufakturową, a następnie fabryczną. Rosnące liczebnie armie potrzebowały dużej ilości sprzętu, i to znormalizowanego, coraz bardziej doskonalonego, a to wymagało stosowania skomplikowanych procesów technologicznych. Początkowo żołnierz zbroił się sam, ale od XVI wieku starano się ujednolicić jego uzbrojenie. Broń gromadzono w arsenałach, ale gdy jej produkcja stała się prawie taśmowa, arsenały już nie wystarczały. Zastąpiono je więc zróżnicowanymi magazynami wojskowymi.

1.    Kiedy i gdzie powstały pierwsze w Polsce arsenały?

2.    Jak nazywały się warsztaty, w których produkowano najstarsze działa?

3.    W jakim znaczeniu używano w dawnej Polsce określenia „miecznik”?

4.    W Polsce XVI wieku szczególną sławą cieszyli się dwaj ludwisarze — jeden w Wilnie, drugi we Lwowie. Czy znasz ich nazwiska?

5.    Kto wynalazł sposób naprawiania zniszczonych otworów zapłonowych w działach? Był to Polak żyjący w XVI wieku.

6.    Czym zajmował się w dawnym wojsku polskim cejgwart?

7.    Wymień przynajmniej trzy manufaktury z czasów Stanisława Augusta, które produkowały na potrzeby wojska.

8.    Czy wiesz, kiedy i przez kogo zbudowany został arsenał przy ulicy Długiej w Warszawie?

9.    Jakie zasługi dla polskiego przemysłu zbrojeniowego położył generał Piotr Bontemps?

10. Jaką rolę odegrały w powstaniu styczniowym Starachowice?

Zagadnienie liczebności dawnych wojsk i armii pasjonowało historyków, którzy wciąż byli pod presją liczb zawartych w przekazach źródłowych, a nie chcieli poddać się tej presji. Chodzi bowiem o to, że nawet przekazy z pierwszej ręki bardzo często grubo przesadzają, wyolbrzymiając aż do granic fantazji siły przeciwnika. Rozwiązanie tego problemu stało się możliwe, odkąd historycy wojskowości poczęli uwzględniać ekonomikę danego kraju i jego optima mobilizacyjne. W przypadku bitew walną pomoc stanowią studia w terenie — okazuje się, że np. pod Grunwaldem milionowe armie, o których mówią niektóre źródła, w ogóle by się nie pomieściły.

Czy wiesz, jaki był stosunek sił w bitwach pod:

1.    Koronowem (1410)

2.    Kłeckiem (1506)

3.    Byczyną (1588)

4.    Chocimiem (1621)

5.    Korsuniem (1648)

6.    Warką (1656)

7.    Dubienką (1792)

8.    Szczekocinami (1794)

9.    Wrześnią-(1848)

10. Małogoszczą (1863)

63