79224 Obraz5 (204)

WĘrWl

[''ii    '»    ''    *1

42

Rozdział II. Prognozowanie w aspekcie ekonomii menedżerskiej |    2. Prognozy makrootoczenia przedsiębiorstwa

43

²⁹    Ma ona bezpośredni wpływ na wielkość i charakter szans oraz zagrożeń dla przedsiębiorstwa. Wzrost ekonomiczny w gospodarce niesie za sobą. wzrost wydatków konsumentów, co przyczynia się do powstania szans rozwoju organizacji oraz osłabia konkurencję w ramach danej branży. W przeciwnym wypadku następuje recesja, czyli spadek popytu, wzrost walki konkurencyjnej, często bankructwa słabszych firm.

' Hf ³⁰ Stopa procentowa oddziałuje na poziom popytu na produkty przedsiębiorstwa. Determinuje ona także poziom inwestycji w przedsiębiorstwie. Jej wzrost powoduje zagrożenie dla rozwojo-'ch, ekspansywnych strategii organizacyjnych, zaś obniżenie - szansę, id|: . Wahania kursów walut w stosunku do dolara kształtują konkurencyjność na rynkach świa-kurs ten jest niski w stosunku do innych walut światowych, to produkt wytworzo-.tiy w Stanach Zjednoczonych jest relatywnie tani i konkurencyjny na rynkach światowych, nawet i u. ^ ^zosta* wyprodukowany po relatywnie wyższych kosztach. Z kolei gdy kurs dolara jest wyso-I „ stosunku do innych walut światowych, wzrasta konkurencyjność zagranicznych produktów na

i i rynku amerykańskim.

nomicznego dla kilku okresów, przy czym te okresy nie muszą być oddalone od siebie o ten sam odcinek czasu.

Zasięg terenowy determinuje nazwę prognozy. I tak mogą być prognozy o zasięgu światowym, międzynarodowym, regionalnym i krajowym. Przypisana nazwa ukazuje znaczenie danej prognozy na kolejnych szczeblach agregacji.

Prognozy gospodarcze dzieli się także ze względu na zastosowaną metodę opracowania. I tak przyjęcie prognozy na najmniejszym, średnim lub największym z obliczonych poziomów daje prognozę, odpowiednio, minimalną, średnią lub maksymalną. Prognozy czyste są prognozami uzyskanymi w wyniku ekstrapolacji zaobserwowanego trendu badanego zjawiska, są najczęściej krótkoterminowe i są traktowane jako wstępne przewidywanie przyszłego rozwoju. Prognozy weryfikowane to na ogół prognozy powtarzalne, weryfikowane na podstawie napływającego materiału statystycznego. Za prognozy modelowe uznaje się te, które zostały uzyskane na podstawie modelu²⁶.

Ze względu na rodzaj posiadanej informacji wyróżnia się dwa rodzaje prognoz:

-    prognoza expost, kiedy wartości zmiennych sąznane, a prognoza może być porównana z wartościami zaobserwowanymi w praktyce, oznacza to, że prognoza ta wyznacza się dla tzw. prognozy wygasłej, czyli takiej, dla której w momen-. cie sporządzania znane są prawdziwe wartości zmiennej prognozowane,

-    prognoza ex antę, kiedy dostępność danych dotyczących zmiennych objaśnianych zależy od długości i struktury występujących opóźnień oraz charakteru zjawisk. Dane są zazwyczaj wyznaczane z pewnym prawdopodobieństwem, a wyznaczona prognoza nosi nazwę warunkowej (względem zmiennych objaśniających)²⁷.

Podstawowym zadaniem prognozy jest dostarczenie informacji odnośnie do przypuszczalnego kształtowania się sytuacji w przyszłości, a tym samym akceptacja takiego stanu bądź przeprowadzenie działań zmierzających do uzyskania stanu oczekiwanego. Prognozy pełnią wiele funkcji, dzięki którym przedsiębiorstwo ! może podjąć pewne decyzje związane z dalszym postępowaniem (czy należy coŚF zmienić, czy należy nadal iść tą samądrogą), natomiast klasyfikacja prognoz umożⁱ liwia lepsze zorientowanie się w zasięgu oraz w treści sporządzanych prognoz.

2. Prognozy makrootoczenia przedsiębiorstwa

Makrootoczenie to zespół warunków, w których funkcjonuje przedsiębiór| stwo, wynikających z tego, że działa ono w określonym kraju i regionie, w okre| ślonej strefie klimatycznej, w danym układzie politycznym, prawnym, systemd|

²⁶    A. Zeliaś, B. Pawełek, S. WanaĆop.cit., s. 18-19.

²⁷    D. Witkowska, op.cit., s. 181.

wym itp. Jego cechą charaktery styczną jest to, że bardzo silnie określa możliwości działania i rozwoju przedsiębiorstwa, na które nie może ono wpłynąć. Są to więc daty, zjawiska, które trzeba znać i przewidywać, ale które nie podlegająjego oddziaływaniu. Do przedsiębiorstwa trafia informacja z otoczenia jako szansa lub zagrożenie, jednak nie może ono aktywnie na te bodźce reagować²⁸.

W celu ułatwienia analizy makrootoczenia w literaturze proponuje się jego podział na sześć podstawowych grup czynników opisujących zjawiska: ekonomiczne, technologiczne, przyrodnicze, społeczne, demograficzne, polityczne i prawne. Przykładowe charakterystyki makrootoczenia, których obserwacje powinny prowadzić przedsiębiorstwa, prezentuje tabela 2.2.

Tabela 2.2. Proponowane charakterystyki obserwacji elementów makrootoczenia

Elementy makrootoczenia	Proponowane charakterystyki
Otoczenie ekonomiczne	•    stan koniunktury gospodarczej kraju określony przez stopę wzrostu gospodarczego^29 oraz stopę zwrotu z kapitału •    dostępność i oprocentowanie kredytów^30 •    kursy walutowe^31 •    poziom inflacji •    dochody •    stopa spożycia •    poziom bezrobocia •    zadłużenie.
Otoczenie technologiczne '	•    przełomowe odkrycia naukowe •    wdrażanie nowych technologii •    wydatki na badania i rozwój

²⁸    G. Gierszewska, M. Romanowska, Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1998, s. 32.