80473 skanuj0066

136 Resocjalizacja przestępców seksualnych

masturbacji itp., a następnie świadome tłumienie tych stanów psychicznych aż do momentu, kiedy tłumienie to stanie się „podświadome”, czyli automatyczne,

•    określenie najbardziej ryzykownych sytuacji, doprowadzających do popełnienia przestępstwa, jak przebywanie w pobliżu dzieci, bezcelowe włóczenie się po ulicach, jazda samochodem „w siną dal”, spożywanie alkoholu itp.,

•    wytworzenie w sobie (z reguły przy pomocy innych ludzi) strategii unikania tych ryzykownych sytuacji i uczynienia z owych strategii „reakcji instynktowych”,

•    zrozumienie, na czym polega wadliwa ocena sytuacji prowadzących do przestępstwa, które powinno doprowadzić do unikania (po pewnym czasie automatycznego) takich niewłaściwych ocen i „uzasadnień” oraz wypływających zeń decyzji.

2. Procedury zmniejszające ryzyko wypaczeń poprzez ich negację (Pro-cedures lntended to Reduce the Possibility ofLapse Triggering Relapse):

•    wypracowanie strategii unikania reakcji perwersyjnych nawet w sytuacji wysokiego ryzyka,

•    najpierw „rozumowe”, a następnie „nawykowe” wyeliminowanie aktu perwersyjnego przestępstwa skutkiem oceny nieuchronnej sekwencji zdarzeń, powodującej, że krótkie zadowolenie „nie opłaca się” jako że z reguły trzeba za nie „płacić” zbyt wysoką cenę (utrata wolności czy twarzy),

•    niemal automatyczne przywoływanie na myśl w momencie znalezienia się w sytuacji wielkiego ryzyka, że jest się obserwowanym przez osobę bliską, obdarzaną dużym autorytetem,

•    nauczenie się stosowania w sposób automatyczny wyuczonych uprzednio zręczności społecznych w celu rozładowania siły pojawiającego się popędu,

•    trzymanie w stałym pogotowiu „karty zapobiegania ponownemu przestępstwu” (relapse prevention card), na której wypisane są następujące wskazówki dotyczące pomocy i samopomocy w przezwyciężaniu skłonności do ponownego popełnienia przestępstwa seksualnego w momencie naporu silnych popędów uznawanych przez superego za niedozwolone:

-    nie można sobie pozwolić na żadne ustępstwo od przyjętych zasad,

-    najmniejsze ustępstwo spowoduje lawinę, pod której naporem prysną wszystkie nabyte uprzednio zapory,

-    popęd najsilniejszy jest na początku, należy więc przetrzymać jego pierwszy napór, później stopniowo słabnie,

-    konieczne jest utrzymanie w stałej gotowości takich form zachowania, które pozwalają na rozładowywanie napięcia seksualnego bez szkodzenia innym i sobie,

-    noszenie przy sobie numeru telefonu opiekuna społecznego, towarzysza z grupy wsparcia lub innej osoby, która mogłaby pomóc w przetrzymaniu najsilniejszego impetu chorobliwych skłonności.

Jak podaje Spencer (1999) przytoczone powyżej postulaty pracy nad sobą przestępcy seksualnego poddawanego oddziaływaniom resocjalizacyjnym mają charakter ogólny, na podstawie ich znajomości każdy chcący uniknąć powtórnego popełnienia przestępstwa osobnik musi sobie opracować na własny użytek swój niepowtarzalny „podręcznik podtrzymywania” (maintenance manuał), z którym właściwie do końca życia nie może się rozstawać!

4.2.4. Przykłady technik obniżenia

dewiacyjnych popędów seksualnych

W celu dalszego przybliżenia praktycznych aspektów stosowania terapii kognitywno-behawioralnej do resocjalizacji przestępców seksualnych przytoczę szereg konkretnych technik oddziaływania, które stanowią często poważne składniki licznych programów resocjalizacyjnych. Będzie to niejako uzupełnienie technik oddziaływań, które już przedstawiłem, ale tylko na najbardziej charakterystycznych przykładach.

1.    Jedną ze stosunkowo prostych technik zmiany uwarunkowań jest polecanie pacjentowi, aby konsekwentnie w momencie odczuwania podniecenia niewłaściwymi obiektami seksualnymi (dziećmi i osobami małoletnimi) czy prawnie zakazanymi sposobami zaspokojeń seksualnych (gwałty) wąchał coś bardzo nieprzyjemnego (np. amoniak). Praktykę taką opisali Donald R. Laws, J. Meyer i Martin L. Holmen (1978) oraz Donald R. Laws i A. Osborn (1983).

2.    Poddawany resocjalizacji wyrabia w sobie nawyk słownego opisywania wrażeń skojarzonych z dewiacyjnym kierunkiem odczuwania swych pragnień seksualnych, a następnie sytuacje te wiąże z technikami relaksacyjnymi, co w efekcie ma doprowadzać do wydatnego obniżenia