85900 IMG‰85 (3)
N
JAKOŚĆ ŻyeiA W ZDROWIU I W CHOROBIE
czy funkcjonowanie w roił, zwłaszcza w roli ucznia, tj. z uwzględnij szkolnych osiągnięć i aktywności na płaszczyźnie kontaktów z rówieśnik-(Raat, Landgraf, Bonsel, Gemie, Essink-Bot, 2002). anv>
1.5. Modele jakości życia - podsumowanie
Wielość ujęć jakości życia wymaga jakiegoś uporządkowania. Brown Bowling i Flynn (2004) proponują klasyfikację ujęć jakości życia i wymieniają następujące modele:
1. Modele oparte na wskaźnikach obiektywnych - obejmują standard życia, zdrowie, długość życia, właściwości mieszkania, sąsiedztwa, zakres wolności; obiektywnymi wskaźnikami są np.: koszty utrzymania, wskaźnik umieralności, przestępczość, wskaźnik scholaryzacji.
2. Modele oparte na wskaźnikach subiektywnych - obejmują zadowolenie I z życia i psychiczny dobrostan, moralność, samorealizację, szczęście, mierzone za pomocą wskaźników dobrostanu, równowagi emocjonalnej lub poczucia | własnej wartości.
3, Modele akcentujące zadowolenie z zaspokojenia potrzeb - uwzględniają zarówno warunki obiektywne, jak i możliwości samorealizacji, łączą więc | niejako dwa poprzednio wymienione podejścia.
4. Modele psychologiczne - obejmują zmienne, które mają wpływ na poczucie jakości życia, takie jak: osobisty rozwój, kompetencje poznawcze* skuteczność i zdolności przystosowawcze, poczucie godności, niezależność^* kompetencje społeczne, sprawczość, autonomię, poczucie własnej skuteczności M czy optymizm/pesymizm, ale też indywidualne osiągnięcia oceniane pod ką- J tern porównań społecznych (Brown i in., 2004; Calman, 1984; Michalos, 1985). 1 Modele te reprezentują więc bardzo kompleksowe ujęcie, opisujące ludzkie ! funkcjonowanie w sposób całościowy.
5. Modele społeczne, zwane też modelami zdrowia społecznego, ujmują ; takie wskaźniki, jak sieć społeczna, wsparcie i zaangażowanie czy integracja ze społecznością lokalną, od których w dużej mierze zależy jakość życia (Bowling, 1994).
6. Modele zdrowia - z akcentem na funkcjonowanie jednostki - opierają się na pomiarze stanu zdrowia (często niewłaściwie utożsamianego z jakością tycia zależną od zdrowia), w tym funkcjonowania fizycznego, depresji, stopnia niesprawności (czyli niekiedy, od strony negatywnej, zaburzeń) lub działania opieki zdrowotnej.
7. Modele społecznej spójności i społecznego kapitału - obejmują zasoby [ społeczne, np. relacje międzyludzkie; zasoby środowiskowe, np. mieszkanie, I dostęp do dóbr, instytucji, transport, edukacja; zasoby związane z bezpośrednim sąsiedztwem, np. bezpieczne sąsiedztwo.
8. Modele środowiskowe - akcentują czynniki bezpośrednio związane z warunkami życia i polityką społeczną; akcent pada w nich na promocję zdrowego stylu życia, niezależność i aktywność, co ma szczególne znaczenie zwłaszcza w stosunku do osób w podeszłym wieku, ale też np. osób niepełnosprawnych lub wykluczonych społecznie.
9. Modele idiografkzne, zindywidualizowane - stanowią hermeneutyczne podejście opierające się na wartościach jednostki, jej interpretacji i spostrzeganiu zadowolenia z jej pozycji, możliwości i priorytetów życiowych (Bowling, 1996; Bowling i in., 2004). Nawiązują tym samym do koncepcji jakości życia wypracowanej przez WHO (The WHOQOL Group, 1994).
Wielość ujęć jakości życia ukazuje kilka interesujących prawidłowości. Jedna z nich to stopniowe przechodzenie od ujmowania jakości życia w kategoriach obiektywnych wskaźników do ujęć opartych na wskaźnikach subiektywnych. Druga to stopniowe powiększanie zakresu rozumienia jakości życia, tak że coraz więcej sfer życia i zmiennych psychologicznych zostaje włączonych w zakres tego pojęcia. Trzecia prawidłowość to odchodzenie od takich ujęć, które akcentują niedostatki jakości życia, np. w chorobie nowotworowej lub bezrobociu, ku takim, które skupiają się na zjawiskach pozytywnych, np. na zdrowiu i jego promocji lub możliwościach wszechstronnego rozwoju jednostki Jeszcze inna to nachylenie praktyczne, a więc takie sposoby operacjonalizo-wania jakości życia w badaniach, by droga od wyników poznawczych do ich aplikacji była jak najkrótsza. W wielu modelach jakości życia akcent wyraźnie pada na rozpoznawanie sfer, których jakość można podnieść lub wzmocnić.
1.6. Jakość życia a kategoria zdrowia
Jakość życia jest nierozerwalnie związana z kategorią zdrowia, a wymiary jakości życia są właściwie pochodną sposobu rozumienia i definiowania pojęcia zdrowia (por. Sęk, 1993). Problematyka zdrowia i choroby w psychologii przez długi czas zdominowana była przez tzw. podejście patogenetyczm którego specyfika polegała na tym, że koncentrowano się na czynnikad negatywnych dla zdrowia, zagrażających zdrowiu - czyli na przyczynac i objawach chorób i zaburzeń. Konsekwencją takiego podejścia było pn
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
IMG?77 (3) 22 JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBIE pojęiia jakość żyda jest więc też. traktowana jako
IMG?78 (3) 24 JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBIE nych wartości i celów oraz zaspokajania potrzeb po
IMG?84 (3) JAKOŚĆ trciA W ZDROWIU I W CHOROBIE tub. 2. Wymiary, wskaźniki I kategorie faknilcl rycia
IMG?86 (3) 40 jAKÓŚĆ *VCIA W ZDROWIU I W CHOROBlt 1 40 jAKÓ
IMG?76 (3) 20 JAKOŚĆ ŻyciA W ZDROWIU I W CHOROBIE biektywnego dobrostanu, subjećtiw well-bclng, SWB
IMG?82 (3) V JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBlt1.4 4 Holistyczne ujęcie jakości ż
41329 IMG?82 (3) V JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBlt1.4 4 Holistyczne ujęcie jak
55580 IMG?75 (3) Ift JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBIE da albo też byłaby ona zb
19231 IMG?81 (3) JO JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBIE 8. Ro/hł
80917 IMG?83 (3) M JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBIE Schalm kfl koncepcja jakości żyda Spełnia kry
64841 IMG?79 (3) JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBIE czynniki zewnętrzne, okoliczności i warunki daj
więcej podobnych podstron