85951 skanuj0011 (155)

108 Część I. Kierownicze funkcje nauczyciela

Z teorii atrybucji płyną dla nauczyciela ważne wnioski. Uczniowie z silną motywacją osiągnięć skłonni są przypisywać powodzenie zdolnościom, a niepowodzenie zbyt małej pracy. Przeciwnie uczniowie ze słabą motywacją osiągnięć -przyczyną sukcesu ma być szczęście, a za porażkę odpowiada brak zdolności. Są sposoby, za pomocą których nauczyciel jest w stanie zmienić uczniowski punkt widzenia na siebie i otoczenie. Można na przykład nauczyć uczniów, żeby sukcesy i porażki składali na karb przyczyn wewnętrznych, w rodzaju ilości włożonej pracy, a nie zewnętrznych, jak szczęście.

Teoria społecznego uczenia się

Pod pewnymi względami opracowana przez Bandurę (1977) teoria społecznego uczenia się podobna jest do teorii wzmocnienia i teorii atrybucji, ale to, co w niej dla nauczycieli najważniejsze, wynika z założenia, że motywacja jest produktem dwóch czynników: indywidualnego odczucia, jak wielka jest szansa osiągnięcia danego celu oraz jaką wartość osiągnięcie tego celu ma dla danego człowieka. Jeśli na przykład uczeń bierze udział w konkursie recytatorskim z wiarą, że może wygrać (wysokie oczekiwanie), a nagroda jest bardzo atrakcyjna (wysoka wartość), motywacja, aby przyłożyć się do nauki i prób, będzie silna. Jeśli jednak sukces wydaje się nieprawdopodobny lub nagroda byle jaka, uczeń nie wykaże wytrwałości w pracy. Implikacje pedagogiczne są oczywiste: zadania dydaktyczne stawiane przed uczniem muszą mieć dla niego dużą wartość, a prawdopodobieństwo pomyślnego ich wykonania musi być wysokie.

Opisane cztery teorie zbiera tabela 3.2., a o tym, co wynika z nich dla nauczycieli i procesu dydaktycznego, będzie jeszcze mowa.

Tabela 3.2. Cztery teorie motywacji

Teoria	Autor	Główna myśl
wzmocnienia	Skinner	Człowiek reaguje na zdarzenia w otoczeniu i na zewnętrzne wzmocnienia.
potrzeb	Maslow, Dęci, McClelland, Csiksentmihalyi	Człowiek stara się zaspokoić potrzeby samorealizacji, samostcrowności, osiągnięć, włączenia i wpływu.
poznawcza	Weiner	Na działania człowieka wpływają jego przekonania i atrybucje, zwłaszcza atry-bucja sukcesu i porażki.
społecznego uczenia się	Bandura	Na działania człowieka wpływa subiektywna wartość celu i oczekiwanie (subiektywne prawdopodobieństwo osiągnięcia celu).

Rozdział 3. Klasa jako wspólnota dydaktyczna 109

RZUT OKA NA NOWOCZESNĄ TECHNIKĘ Nowoczesna technika jako środek motywacji

Większość nauczycieli posługujących się w nauczaniu nowoczesnym wyposażeniem informuje o silnym motywacyjnym oddziaływaniu komputerów i in-ternetu. Wiele programów uczy i bawi jednocześnie. Oprogramowanie z elementami gry i rywalizacji jest dla większości uczniów motywujące; można posługiwać się nim zarówno w klasie, jak i w domu. Są programy nauczające matematyki w zabawowym, magicznym i baśniowym kontekście: na przykład aby poradzić sobie ze smokiem, gracz musi dokonać obliczeń. W efekcie uczniowie chętnie poświęcają więcej czasu matematycznym zabawom niż odrabianiu zadań z podręcznika.

Ważna jest także motywacja, aby uczyć się materiału sensownego i osiągać cele odwołujące się do myślenia wyżej zorganizowanego. Uczeń wykonuje wówczas trudną pracę umysłową i ponosi większą odpowiedzialność za własną naukę. Ten rodzaj motywacji miewa w dużej mierze osobisty charakter. Interaktywna praca z komputerem, kontakt z pomysłowo zaprojektowanymi stronami internetowymi stawia przed uczniem ambitne zadania, pomaga utrzymać myślenie na wysokich obrotach, aby przetworzyć i opanować wiedzę i idee, które rozumie i których sens widzi.

Wielu nauczycieli nagradza uczniów, którzy byli pilni i wcześniej ukończyli zadania, wolnym dostępem do internetu lub prawem rozegrania gry komputerowej.

Właściwości wspólnot dydaktycznych

Zajmiemy się teraz społecznymi cechami klasy i sięgniemy do teorii objaśniających społeczny charakter życia klasy. Zajrzyjmy najpierw na lekcję Marie Cuevas w klasie szóstej. Codziennie prowadzi ona zintegrowaną lekcję przyrody i języka. Uczniów podzieliła na grupy heterogeniczne, złożone z uczniów różnej płci i zdolności. Oto co dzieje się w klasie:

Pani Cuevas siedzi z grupką uczniów w jednym kącie klasy i omawia świeżo przeczytany tekst o cyklu życiowym łososia. Inni uczniowie pracują indywidualnie przy swoich stolikach. Piszą własne opowiadanie o tym, jak istnieniu łososi zagraża elektrownia wodna postawiona na terenie ich tarliska. W drugim kącie nauczycielka - pedagog specjalny pracuje z Brendą, która czyta na poziomie drugiej klasy. W innym miejscu asystentka pani Cuevas sprawdza testem wiedzę dzieci, które opuściły piątkowe lekcje. Przy stole do doświadczeń dwóch uczniów, którzy mieli ćwiczyć posługiwanie się mikroskopem, rozmawia o piłce nożnej. Wpada to w ucho nauczycielce, więc natychmiast każe im wrócić do mikroskopu. W tej samej chwili wybucha sprzeczka między dwojgiem uczniów wracających z biblioteki. Nauczycielka prosi asystentkę, by zlikwidowała konflikt, a sama wraca do dyskusji o cyklu życiowym łososi, bo Joe sprowadzi! dyskusję na manowce, opowiadając, jak to wybrał się z tatą na ryby.

vraw.wsip.cotn.pl