86468 P6068807

w sztuce starożytnej,.zwłaszcza w okresie hellenistycznym i rzymskim, w malarstwie i reliefie. Popularny również w sztuce nowożytnej i klasycystycznej, bywa łączony z -* bukranlonem lub -♦ aegikranfonem.

1, * tostony; 2.3 girlandy

floralny ornament inaczej: ornament roślinny.

tlała zob. pinakiel.

floresy zawiły deser) w kształcie zygzaków, splecionych linii, naśladujący gałązki z liśćmi i kwiatami.

fronton (naczółek, przyczółek) nazwa szczytu w klasycznej architekturze antycznej i w architekturze posługującej się

klasycznymi formami; w ograniczone -» gzymsami pole 1.1 tympanon, najczęściej rzeźbiony malowany. Najczęściej spotyka si kątne, których górne gzymsy s'_H czeinie krawędziami dachu ewci naczółka. W architekturze nowożył 1520 r. pojawił się f. pólowalny, barokowej f. załamany oraz f. przet często wypełniany w miejscu przer\ dodatkową dekoracją (m.in. kartusz Czasami mianem f. określa się fasadę.

fryz 1) w architekturze część -* bel wania znajdująca się między architrawen

fragment (ryżu północnego z ołtarza Zeusa w Pergamonie

gzymsem. W porządku dotyckim wypełniony ciągiem -* trygiiłów i — nie top, w i jońskim i korynckim gładki, z — zębnikiem lub wypełniony ciągiem dekoracji (tzw. fryz ciągły); 2) potocznie poziomy pas    #

dekoracji zaznaczający podziały kompozy-    I

cyjnc.    •

/

G

gałka zob. -• guz.    *

gałęziowy ornament póżnogotycki ortuimćnt'roślinny w formie suchych, gęsto i splecionych gałęzi pozbawionych liści. I Występuje od ok. 1500 r, przede wszystkim ' w grafice i rzemiośle artystycznym—złotnict-wie i snycerce, stosowany także w rzeź- j biaiskicj dekoracji architektonicznej.    I

geison w arch, doryckiej gzyms oddziela-    *

jący — t rygi i fon o<J — tympanonu, podcięty ukośnie i silnie wysunięty przed lico i budynku. Jego dolną powierzchnię zdobią /

— muiuli.    /

girlanda zob.-• fcston.

gzyms świątyni Nike Apteros w Atenach

'    r 3    *

p(X)kłid/    l- Macic) Opatociyk, ainzcn*

nin knirMki, 2- vtt SIost, flociM u*jler, aru-k»r» krakowski, i- Fryderyk Pynw, k^tAlerr krokowski, 5- Jan Hłeftałowicz z Urzędowa

gloria l) część monstrancji z małą pu-śzką kryształową lub szklaną, z metalowym półksiężycem wewnątrz (tzw. melchizede-ch) służącym do podtrzymania hostii; wykonywana ze złota, srebra lub pozłacana; używana od XIV w. początkowo w kształcie gotyckiej wieżyczki, od XV w. - płaskiej kompozycji wielowieżowej, od baroku— w kształcie promienistego dysku słonecznego; 2) dekoracyjne zwieńczenie barokowego ołtarza powtarzające w monumentalnej formie promienisty dysk .monstrancji, spopularyzowane przez Berniniego w tzw. Cathedra Pctri (1656-65) bazyliki watykańskiej, w Polsce powszechnie stoso-

Z wana ok. roku 1700.

ii'-li i,,.il liliiaA '

główka dziecięca -» palto, gmerk znak kamieniarski umieszczony na powierzchni kamienia jako sygnatura autora dzieła lub warsztatu; w starożytnej Grecji wykonywano je prawdopodobnie w celu ułatwienia prawidłowego montażu części arch.; właściwe g. pojawiają się od poł. XII w. w związku z działalnością średniowiecznych warsztatów budowlanych, później także cechów; zanikły ostatecznie w XVIII w. Od g. zwykłego należy odróżnić g. mistrzowski, umieszczany zazwyczaj na tarczy. We wczesnym średniowieczu g.

|| illljl

były duże (ok. 10-15 cm. wys.) i proste; do końca XIV w. zmniejszały się coraz bardziej, by później znów nieco się po-

gloria. bazylika św. Piotra w Rzymie. GX- Baum 2 poł. XVII w.