87316 P1260039

126 -

grup; ursdzkiej i na Śląsku*^ Ciekawe są zwłaszcza przedstawienia jodełek o kilku kreskach równoległych tworzących trzon, lub posiadających dwie grupy od gałą sień bocznych - odmiana II    Podobnie

we wczesnym okresie halsztackim spotyka się takie same odmiany, np. II S w grupie zachodniopomorskiej, ozy pionowe Jodełki obramowane po bokach kreskami /Oorszewice/ ®. W zasadzie nie można zna-leźć w ornamentyce kultury pomorskiej motywów jodełkowych, nie mających wcześniejszych odpowiedników w kulturze łuśyokiej. Różnioe między nimi polegają na głównie odmiennych układaoh, Zwraoa uwagę fakt paralelnego stosowania szczególnie licznyoh motywów jodełkor wyeh, wraz z przejętą techniką inkruatecjl /z obszaru grupy wsohod-niowielkopolaklej/ w ornamentyce popielnio z klasycznej fazy kultury pomorskiej.

Ha zakończenie można dodać, że rozpowszechnienie motywów jodełkowych poza kulturą łużycką i pomorską dotyczy także zgeomebryzowe-nej ornamentyki kręgu waohodnloalpejakiego '. Jest to zapewne od-bioieo panująoyoh wówczas wierzeń, w których zasługuje na uwagę

w] O

preferowanie kultu sił przyrody, m.in. roślinności . Ważne jest; te w rozmaitych kulturach spotykamy się z faktem czci oddawanej przyrodzie za pośrednictwem pewnyoh symboli i wybranych przedste-wian, które ją reprezentują . W tym wypadku nie chodziłoby wlęo o kult czy uświęcanie saiąych drzew, leoz o pierwotnie rozumiany akt regeneracji przyrody /rytm wegetacyjny/, śoiśle związany z pojęciami dotyczącymi pośmiertnych losów zmarłego. Wydaje się możliwe, że symbolika roślinna na ceramice sakralnej kultury pomorskiej, oraz koncepcja grzebania zmarłych w urnach o kształcie spichlerzy-ków^ /zbiorników na ziarno/ pozostają ze sobą w ścisłym związku.

Ornament geometryczny

Motyw liniowe. Jednym z często stosowanych na popielnicach motywów jest linia ciągła, występująca zawsze w układzie horyzontalnym poniżej nasady szyi, lub około połowy wysokości brzuśca. Pojedyńczo ryte linie spotyka się dość rzadko /Tabl.XVHl, | i HZ, 13/, przeważnie są to szlaki ciągłe złożone z kilku blisko siebie wyrytych linii równoległych /Tabl. XIX, 6 i XX, 6/. Podobne szlaki mogą występować na brzużou /Tabl. XXI, 10, 11/. Dość częstą postacią szlaku jest połączenie motywu dwóch linii równoległych, położonych blisko siebie, z elementami kreskowo-kłutyml, które wypełniają wąską przestrzeń między poziomymi pasmami /Tsbl.XXI,12/

- są to krótkie nacięcia pionowe, lub ukośne. Mogą to być także grupy nsprzemian ukośnych nacięć, czy rzędy przeciwstawnie nachylonych kreseozek /Tabl. XXI, 13/. Bardzo rzadko przestrzeń między liniami wypełniona jest poziomymi kreseczkemi, tworzącymi linię przerywaną /Tabl. XVIII, 12/. Innym rodzajem nakłuć zdobiących k szlaki uformowane przez linie, są małe dołeczki wykonane ostrym narzędziem, być może specjalnym stemplem. Szersze pasy wypełniają nieco dłuższe kreseczki układające się w rozmaite motywy, a to powtarzające się regularnie grupy pionowych kresek, ozy pasma parzyste, nsprzemian ukośne /Tabl. XXI, 14/, albo pionowe szeregi dołków.

Na kilku popielnicach wyryte są między dwiema liniami kąty, z wierzchołków których poprowadzone są prostopadłe kreski. Tego rodzaju znaki połączone są ze sobą końcami, albo występują oddzielnie, powtarzając się rytmicznie /Tabl.XXI, 3/. Fojedyńcze kreski, lub ich grupy mogą pod różnymi kątami przecinać się 1 krzyżować; między dwiema liniami powstaje wtedy rodzaj drobnej kratki. Innym sposobem wypełnienia przestrzeni utworzonej przez dwa szlaki ciągłe, jest umieszczenie w niej linii łamanej /T_abl.XIX,12, 13 i XXII, 5,6/.