9428
5501 djvu

MIĘŚNIE PRĄŻKOWANE 135

tworzonej energii odpowiada na gram mięśnia 3 mikrokaloryom, co można osiągnąć przez spalenie 0 0008 mg. węglowodanu.

Badania ostatnie wykazują, że produkcya ciepła w mięśniu odbywa się znacznie później niż zjawisko elektryczne, a nawet później niż skurcz mechaniczny. Dla zrozumienia mechanizmu mięśniowego obserwacye te mają znaczenie pierwszorzędne, dotychczas jednakże za mało mamy spostrzeżeń w tym kierunku, ażeby można było na tej podstawie wysnuć jakieś wnioski dotyczące sposobu wytwarzania energii.

Zaznaczyliśmy wyżej, że podczas tężca temperatura mięśnia podnosi się wyżej, niż podczas skurczu pojedynczego, a więc i produkcya ciepła musi być większa. Tężec jednak jest to zjawisko bardzo złożone, zależne od wielu czynników, z których każdy może również mieć wływ na produkcyę ciepła.

Przedewszystkiem skurcz tężcowy składa się z dwóch okresów : 1) kurczenia się mięśnia i podnoszenia ciężaru i 2) przebywania w stanie skurczu i podtrzymywania ciężaru na pewnej wysokości. Otóż pierwsze pytanie będzie brzmiało, czy oba te okresy są połączone z produkcyą ciepła. Pod tym względem wszyscy badacze jednozgodnie twierdzą, że ciepło się wytwarza nie tylko w pierwszym okresie, ale i przez cały czas trwania skurczu; im dłużej trwa tężec, tern też więcej wydziela się ciepła. Zwrócić tu należy uwagę, że mięsień, trwając w skurczu tężcowym, nie wykonywa żadnej pracy mechanicznej, w definicyi bowiem pojęcia pracy leży przesuwanie punktu przyczepienia siły. Mimo to, przemiana energii w mięśniu jest wzmożona, a różnica ta całkowicie zjawia się w postaci ciepła. Taki stan mięśnia zowie się w fiz3^Tologii — nie bardzo trafnie—pracą statyczną albo wewnętrzną. Zjawiska analogiczne widzimy i w przyrodzie martwej; jeżeli np. elektromagnes podtrzymuje jakiś ciężar, to również nie wykonywa pracy, a jednak musi być przytem zużywana energia ogniwa czy dyna-momaszyny i temperatura magnesu się podnosi.

W okresie kurczenia się mięśnia, czyli powstawania tężca, produkcya ciepła jest większa niż podczas trwania skurczu. Jeżeli wywołamy w mięśniu tężec niezupełny, albo też szereg szybko po sobie następujących skurczów izotonicznych, to ilość wytworzonego ciepła będzie większa niż podczas tężca zupełnego, trwającego przez takiż sam czas.