94280501 djvu

FIZYOl.OGIA UKŁADU NERWOWEGO 285

określenia i rozstrzygnięcia pytania, czy pewną czynność należy uważać za czynność układu nerwowego środkowego. We włóknie nerwu obwodowego stan czynny wywołany podnietą znika szybko, pozostawiając za sobą co najwyżej tylko przelotny ślad. W komórce zaś nerwowej, o której przypuszczamy, że właśnie warunkuje różnicę między czynnościami układu nerwowego środkowego a nerwami obwodowymi, pozostaje po każdem podrażnieniu pewna zmiana stanu, która trwa czas dłuższy, a która czyni ją zdolniejszą do danej czynności. Komórka nerwowa staje się w ten sposób zdolniejszą do odpowiedzenia stanem czynnym na szereg podniet, z których każda z osobna jest niewystarczającą do sprowadzenia reak-cyi, albo z dwóch lub więcej działających skutecznych zresztą podniet odpowiedzieć na późniejsze silniejszemi wyładowaniami. W tern też leży i wytłumaczenie zjawiska sumowania podniet. Nie mamy tu oczywiście do czynienia z zatrzymywaniem i niejako przechowywaniem podniet w ośrodkach nerwowych, lecz z pozostawieniem w nich pod wpływem tych podniet pewnej zmiany stanu, która powiększając zapewne lub ułatwiając proces dyssymilacyi, czyni ten ośrodek pobudliwszym dla podrażnień następnych. Pod tym względem stanowi więc sumowanie podniet wyraźne podobieństwo do zjawiska opisanego wyżej pod nazwą torowania odruchów.

Zdolność kształcenia czyli wprawa. Jedną z najosobliwszych, a niewątpliwie najkorzystniejszych dla rozwoju ludzkości, jest owa własność ośrodków nerwowych, dzięki której, im częściej one wy-konywują czynność jaką, tern ta czynność łatwiej i sprawniej przychodzi do skutku, tern to wykonanie staje się dokładniejsze i lepsze. Własność tę nazywamy kształceniem się lub wprawą, a posiadają ją zarówno ośrodki odruchowe, jak i wyższe. Tylko dzięki tej własności ośrodków psychicznych mógł człowiek osiągnąć ten stopień kultury, posiąść tę potęgę ducha, który mu umożliwił panowanie na ziemi. Już w badaniu własności sumowania widzieliśmy, że gdy podnieta wywoła odruch, pozostawia za sobą zmianę stanu w ośrodkach nerwowych, dzięki której drugie takie samo drażnienie powoduje odruch żywszy. Zdolność kształcenia się tworzy niejako dalsze stadyum tej własności. Gdy ośrodek często wchodzi w stan czynny, coraz częściej też powstają w nim owe zmiany stanu, które zarazem stają się coraz trwalsze, aż wynika z tego takie powiększenie pobudliwości i sprawności tych ośrodków, że stale otrzymywać będziemy z danej podniety żywszą re-