94288301 djvu

UWAGI OGÓLNE O FIZYOLOGII ZMYSŁÓW 663

zmysłowe, które niczem się nie różnią od rzeczywistych; chory ma wrażenie jakby bodźce pochodziły z zewnątrz i dlatego wierzy w rzeczywistość tych wrażeń. Chory z omamami n. p. wzrokowemi opisuje nieraz dokładnie swe wrażenia, widzi postacie poruszające się, opisuje ich kształt, ruchy i t. d.

Ponieważ zapomocą zmysłów nie odczuwamy przedmiotów świata zewnętrznego jako takich i do świadomości naszej dochodzą tylko zmiany, które przedmioty za pośrednictwem narządów zmysłowych w odpowiednich ośrodkach nerwowych wywołują, przeto nasuwa się pytanie, czy istotnie odbieramy wrażenia odpowiadające rzeczywistości i czy zmysły nas nie łudzą, a nadto w jaki sposób jesteśmy w stanie przedmiotowo ocenić nasze wrażenia zmysłowe.

Rozstrząsania filozoficzne starały się te zagadnienia wyświetlić i w tym kierunku istnieją różne zapatrywania. Jedne z nich przyjmują, że wrażenia nasze i wyobrażenia o świecie zewnętrznym są wytworem fantazyi i złudzeń naszego umysłu, inne, że przedmioty świata zewnętrznego nie mają nic wspólnego z naszemi wrażeniami i że znamy jedynie stany i zjawiska naszej świadomości, prawdziwa zaś istota świata zewnętrznego jest dla nas niedostępną. Inne zapatrywania przyjmują dla wyjaśnienia powyższych zagadnień jako podstawę, doświadczenie i ćwiczenie naszych zntysłów Wrażenia zmysłowe przedstawiają tylko pewien znak dla danego przedmiotu, który nie jest wprawdzie identyczny z przedmiotem rzeczywistym, ale nauczyliśmy się na mocy spostrzegania tłumaczyć go sobie zawsze w ten sam sposób, dzięki czemu dany przedmiot daje, wśród równych warunków, zawsze to samo wrażenie. Dziecko nie ma początkowo żadnych wrażeń zmysłowych. Stopniowo, dzięki ruchom głowy i oczu skierowuje wzrok na poszczególne przedmioty, a równocześnie, dzięki rozwijającym się ruchom dowolny m kończyn ćwiczy zmysł dotyku i czucia głębokiego. Równoczesne wrażenia dotykowe i wzrokowe sprawiają, że dziecko z biegiem czasu przekonywa się, że tak wrażenia dotykowe jak i wzrokowe pochodzą od jednegi > i tego samego przedmiotu i w ten sposób uczy się wzrokiem i dotykiem rozpoznawać przedmioty.

Musimy się ograniczyć do podania tych kilku ogólnych uwag, szczegóły znajdzie czytelnik w podręcznikach psychologii.

KONIEC TOMU PIERWSZEGO.

MM

I