CCF20100206002

Cytologia i Histologia

1. lVochę historii

Termin CYTOLOGIA pochodzi od dwóch słów: cytos, co po grecku oznacza komórkę i lhogos, co należy rozumieć jako nauka, słowo.

Obserwacja komórek stała się możliwa, ze względu na ich rpzmiary, dopiero po skonstruowaniu pierwszego mikroskopu optycznego. Nie wiadomo komu należy przypisać to dokonanie. W każdym razie jednymi z pierwszych byli bracia Jensenowie, jednak zbudowane przez nich urządzenie było jeszcze bardzo niedoskonałe (otrzymywali powiększenia jedynie rzędu 20x). Około 75 lat później (w 1665 r.) R. Hooke dysponował już znacznie lepszym mikroskopem pozwalającym na uzyskiwanie zwielokrotnienia obrazu 100—150x. Badacz ten obserwował cienkie skrawki korka i odkrył, że ma on budowę komórkową. Od tego momentu można mówić o rozpoczęciu badań cytologicznych. Z biegiem czasu doskonalono techniki badawcze, ale na stwierdzenie, że komórka jest podstawową jednostką budulcową, zarówno roślin jak i zwierząt, trzeba było poczekać aż do 1838 r. Wówczas to, niezależnie od siebie, panowie Schleiden i Schwann sformułowali tzw. teorię komórkową (stwierdza ona. że podstawową jednostką budulcową ciała roślin i zwierząt jest komórka zawierająca jądro). Inną ważną datą był rok 1859, wówczas to Virchov napisał słynne .,omni cclula percelula” (ogólnie: wszystkie komórki z komórek). W 1866 r. Haeckel dowiódł, że jądro komórkowe odpowiada za przekazywanie i przechowywanie informacji genetycznej.

I tak, praktycznie do końca XIX w., odkryto za pomocą mikroskopu optycznego (por. Ryc. 1 oraz 2 A) wszystkie największe struktury (inaczej: organella) komórki tj.: ścianę komórkową, cytoplazmę z jądrem, plastyda-mi i wakuolą. Domyślano się także istnienia błony komórkowej, chociaż jej obserwacja nie była jeszcze możliwa.

Ryc. I.

*

Jeden z częściej używanych modeli szkolnych mikroskopów optycznych (1 — tuhus. w którego górnej części osadzony jest okular. 2 — śruba makrometryczna czyli tzw. przesuwu zgrubnego. 3 — śruba mikrometryczna czyli tzw. przesuwu drobnego, 4 — rewolwer. 5 — obiektyw, 6 — stolik, 7 — lusterko, 8 — statyw, 9 — podstawa statywu; o — część układu optycznego, m — mechanicznego). Tego rodzaju urządzenie może mieć także możliwość przesuwania preparatu oraz tubus z pryzmatem.

Syntezy i podsumowania wiedzy o komórce nagromadzonej przez prawie 300 lat badań podjął się skutecznie w 1962 r. Lwoff. Zinterpretował on teorie Schleidena i Schwanna stwierdzając na poziomie komórkowym jedność wszystkich żywych organizmów (w założeniu odrzucamy w naszej analizie wirusy, ponieważ są to formy bezkomórkowe). Jedność ta przejawia się w:

1.    Planie budowy, tzn. każda komórka ma podstawowe składniki protoplastu praktycznie takie same (spróbuj przypomnieć sobie, jakie?);

2.    Funkcjach, tzn. podstawowy metabolizm i czynności życiowe są we wszystkich komórkach takie same (spróbuj przypomnieć sobie najważniejsze przemiany biochemiczne oraz funkcje fizjologiczne);

6