DIGDRUK00106583 djvu

75

dość marmurom i innym tak zwanym metamorficznym czylt przemienionym skałom, a tą przyczyną jest właśnie, według Powszechnego zdania naturali^ów, drugi główny działacz geologiczny, tojest ogień. Ten nietylko utworzył tak nazwane skały wulkaniczne i plutoniczneY ale j&szcze że tak powiem, przepalił skały utwórz olejów 'wodzie i takiej zmiany na nich dokonał, jakiej dokonywa teraz uaprzykład na ^Cegle surówce, zamieniając ją w cegłę wypaloną.

Trzecia przyczyna, która się wywarła na^kaiy Ojcowie i wszystkie inne do nich podobne,, i która nadała im właściwy Kształt, jest siła zimna cz) li siła krzepnienia rnate-*.Vi, która, jak wiadomo, przeprowadzając ciała roztopione, tojest w stanie ciekłym zostające, do stanu stałego, jak np. Wodę do stanu lodu, lub Jąw«_ roztopioną do stanu lawy skrzepłej, powiększa z wielką potęgą..ieh objętość Otóż ta da powiększając ciągle grubogiLąkorupy ziemskiej w skut-'i przywodzenia znajdującej się pęd nią lawy, do stanu ■-tałego, nietylko ją wynurzyła JStona.powszechnego niegdyś ceauu, oblewającego całą kulę ziemską i utworzyła z mój *|dy; ale jeszcze porobiła na niej różne wypukłości, zaklę-^ńenia i rozpadliny,' znane pod imieniem gór, wąwozów ¹ przepaści.

Do takich gór albo raczej wyżyn, policzyć należy całą ^ęść naszego kraju, ciągnącą się od Krakowa aż do Częstochowy, i samą wyżynę Ojcowską.

Lawa wypełniająca wnętrze"żiemi i podpierająca hezpo-^:'wpi° wspomnianą jej^skorupę, a pośrednio zamieszkane ^r|rzćz nas^: lądy nie z jednakowej'składa się materyi: bo w jednych miejscach, jak np. pod naszym krajem, może być materyą roztopioną; granitową,' a wdrugioh, jak np. Pod krajem włoskim, 'siarkowi; przeto tworiaca się z tego ^skorupa ziemska me może bfp wszędżib* jednakowo grubą,

¹ tein samem /Jednakowo nad poziom morza wyniesioną. Skutkiem tćj więc okoliczności, tojest siły krzepnienia, przypłać należy nietylko różność takowńgd wyniesienia Iddów, o i różność wyniesienia 'się pojedynczych miejsc na sa-’^uycbże lądach, jak np. pomienionćj wyżyny, ciągnąeój się ⁰⁽. Krakowa do Częstochowy, która jeszcze na swojej po-^trzchni ma liczne wyższe i niższe miejsca, zwane górami donnami. Tym więc sposobem różną wysokość skorupy