IMG"15 (5)

Wspomniałam wcześniej, że rola jest pojęciem bardziej złożonym _m funkcje, o czym decyduje fakt. że jest ona pewnym „powtarzalnym i ogólnie przyjętym sposobem zachowania regulowanym poprzez społeczne wyobrażenia. normy, sankcje i określone przepisy" (szerzej o koncepcjach nfa ' w socjologii w rozdziale 4 niniejszego opracowania). Bywa też definioeau jako „działaniowy aspekt wzoru osobowego** (patrz koncepcja F. Znanieckiego). K. Konarzewski"*' określa rolę nauczyciela jako specyficzną, czyli mającą pewne, me występujące w innych zawodach wyróżniki. Przedstawia on rolę nauczyciela jako:

- trudną psychologicznie, czyli taką, której wykonywanie jest męcząc* nie lyflco w perspektywie bieżącej i naraża wykonujących ją na syndrom wypalenia zawodowego, ale i pozostawia ślady w psychice, negatywnie oddziałując na ogólny stan zdrowia. Powszechnie znana jest lista dolegliwości somatycznych, na jakie skarżą się nauczyciele. Wśród nieb wymienić należy m in. choroby gardła, górnych dróg oddechowych, nerwice narządowe, uszkodzenie wzroku i słuchu i ul Nieco rzadziej wspomina się o nabytych często w szkołę nastawieniach dyrektywnych czy permanentnym zmęczeniu psychicznym wywołanym trudnością pozostawiania spraw zawodowych poza zamkniętymi drzwiami klasy, tak jak możliwe jest to w urzędzie czy biurze, których pracownicy kończą obowiązki w wymiarze fizycznym i psychicznym, podczas gdy nauczyciele czynią to na ogół jedynie w tym pierwszym;

-    .niejasną, przez co rozumieć należy brak jednoznacznych, obiektywnych kryteriów zawodowej doskonałości. Trudno jest stwierdzić bez wahania, kto to jest dobry nauczyciel oraz jakimi cechami psychicznymi i umiejętnościami się on charakteryzuje. Za dobrego można zarówno uznać surowego, wymagającego wykładowcę, który budzi respekt swoją postawą i dystansem, jak i pedagoga otwartego, elastycznego i pozostającego w doskonałym kontakcie z wychowankami;

-    niespójna, która to właściwość charakteryzuje do pewnego stopnia wszyst-kie wolne zawody. O ile jednak w przypadku większości s nich można podać choć jedną wiodącą cechę, która przesądza o doskonałości czy mistrzostwie zawodowym łub ich braku, w przypadku nauczyciela laki zabieg jest niemożliwy, gdyż cechy takiej czy wyznacznika działania po

(vo>iu mc ma Wewnętrzna niespójność, która wykluć** możliwość dbałaś satysfakcjonujących wszystkie podmioty oddziaływań i interakcjituućźyT ocla. t którymi się on styka, mac/ej iwana jest bnforomtei^ poosewni nauczyciel pełniąc swą rolę, często bywa lącmikiem między rodzicami, dziećmi e mnymi pracownikami szkoły POfabaaciMciakniyiAicft gon ruder często w praktyce okazuje »C niemożliwe. gdy7 uh oczekiwania bywają prauciwettwne. • t rmm walcami* się wykłócają;

- niezgodną / innymi rolami społecznymi, np. rodzinnymi czy płciowymi. W praktyce bardzo często zdarza się, żc rodzice nauczają swe dzieci pałniąc wobec nich podwójną rolę, co ułatwię, szczególnie matce-oa* uczycidce, organizację życia rodzinnego i pogodzenie go z obowiązkami zawodowymi. Sytuacji takiej rulety unikać, gdyż grozi ona zaburzeniem więzi między rodzicem a dzieckiem i dzieckiem a rówieśnikami w klasie, spowodowanym n ic adekwatność tą wymagań wobec mego Na ogół są one albo zaniżane, w myśl idei, te dziecko jest przede wszystkim dzieckiem, a dopiero później uczniem swego rodzica, lub zawyżane, kiedy mamy do czynienia z sytuacją odwrotną, syn czy córka postrzegany jest jako uczeń, następnie jako dziecko: musi zatem być zawsze nienagannie pffygołprmnf ny do lekcji, umieć więcej niż koledzy i jest surowiej niż omooemany/na, wszystko w myśl sprostania wymogom obiektywizmu i sprawiedliwości wobec reszty nauczanych dzieci. W obu przypadkach dzieci uczone precz własnych rodziców doświadczają trudności z przystosowaniem się do roli ucznia na wyższych szczeblach edukacji.

Wreszcie rola nauczyciela może być również niezgodna z rolą mężczyzny postrzeganego jako głowa rodźmy. Dzieje się tak choćby ze względu na zbyt niskie zarobki, które wykluczają zaspokojenie ekonomicznych potrzeb domowników. Oczywiście argument ten łatwo obalić ze względu na coraz popularniejszy w społeczeństwie partnerski model rodźmy, zakładający finansowy egalitaryzm kobiety i mężczyzny. Stanowczo natomiast należy obeM pogląd głoszący, że mężczyźni są z przyczyn psychicznych gorzej predestynowani nłt kobiety do wykonywania zawodu nauczyciela w jakiejkolwiek grapie wideo wej wycho wanków. tńc wyłączając uczniów pirewnargo etapu edukacyjnego MoZna zaryzykować twierdzenie oparte na rezultatach badań pnbmnmyrh efektywności realizacji funkcji dydaktyczno wychowawczych, jat»Mg —nomów efektywności zawodowy. ze mc tylko mc są uniprodegjęwmml gorzej, ale tok samo czy wręcz lepiej. Reprezentują sobą ■—Im nlnfasiri i odpowiadający im typ autorytetu, kpjareący się a areką —i. oduha po hnsof wisióty i nęa kaóry «hjsć— ćwim.