IMG$80

*iąxYK i MKTOliA IM ^Ks* •» u. i«

Ideo określają się bliżej (sc modifient) w zdaniu według togo, ozy jedna drugą tłumaczy, rozszerza, czy wprowadza do niej powne ograniczenia. Przez to są one podporządkowano jedne drugim w sposób naturalny, ale więcej albo mniej be*, pośrednio* zalotnie od tego, czy sam ich związek jest więcej albo mniej bezpośredni. Mianownik jest związany z czasownikiem* czasownik ze swoim przedmiotem, przymiotnik ze swoim rzeczownikiem itd. Natomiast nie ma tak ścisłego związku między przedmiotem czasownika a jego mianownikiem, dlatego że te dwa imiona określają się bliżej (se modifient) tylko przy pomocy czasownika. Idea Dariusza na przykład jest związana bezpośrednio z ideą zuyy ciężył, idea zwyciężył z ideą Aleksandra i podporządkowanie istniejące między tymi trzema ideami zachowuje ten sam porządek.

Spostrzeżenie to pozwala zrozumieć, że aby nie naruszać naturalnego szyku idej, wystarczy dostosować się do bliższego związku między nimi. Jest on właśnie jednaki w obu szykach łacińskich: Ałexander ricit Darium, Darium vicit Alexander. Są więc oba równie naturalne. Popełniamy omyłkę w tym przedmiocie dlatego tylko, że uważamy za bardziej naturalny porządek, który jest jedynie przyzwyczajeniem nabytym dzięki charakterowi naszego języka. A przecież nawet we francusz-czyźnie są szyki, które pozwalają unikać tego błędu, bo miejsce mianownika jest tani dużo lepsze po czasowniku; mówi się na przykład: Darius que vainquit Alexandre.

§ 118. Układ zależności idej zostaje zniekształcony tym bardziej, im mniej stosujemy się do zasady ich bliższego związku. Wówczas szyk przestaje być naturalny. Takim byłby następujący: ricit Darium Alexander_} bo idea Alexander byłaby odłączona od idei vieit, z którą winna być związana bezpośrednio.

§ 119. Pisarze łacińscy dostarczają nam przykładów wszelakiego rodzaju szyków. Szyk: Con ferie hanc pacem cum iUo bcłlo ma analogię w naszym języku. Natomiast następujące: Huius practoris adcentum, cum illius imperatoris rictoria; huius cohoriem impuram, • cum iUius exercitu invicto\ huius libidines cum illius coniinenim, są tak samo naturalne jak pierwszy, skoro związek idej nie jest tu wcale zniekształcony; ale w naszym języku byłyby one niedopuszczalne. Wreszcie mamy okres zakończony budową, która nie jest naturalna: Ab iUo>

qul ocpit OonMlute, ab hor, qui eoniMuku a/s*fU_t u^uu _dyjitt Spraciman. Hyracunan jest Oliihklom od r/nuliUu, wnm/tĄ (>Ą ab Ufo ifcd. Hprzeciwin się to podporządkowaniu jfyjL

j| 120. Przekładnie nic stosujące *ię do Izmułr) tdtumm związku idoj byłyby niedogodna, gdyby język łaciński ate _JJk. rad za ł tej niedogodności przy pomocy końaforek [wwttfi k

^55,5 *^,h* ^8,0wa- **** »j r,U> można by WMm „-brew naturalnemu porządkowi. Związek (fornwij JTZ tego rodzaju że umysł zbliża bitwo nzjbstrdzkj odh^ JT

by je ułożyć [wnaturalnym] dla nieb imz_r,y,r_h* Z! te gwałcą w pewnym stopniu [zasadę] wiązania ulej u, IZ poza tym pewne korzyści, które warto pozna/:

I-ierw,    _mwa ,_mMm    -

„wmjnofci. Rzeczywntae, „k„_r„ _tarmo„,_j)w^

polega na m,e«_Zaniu rtenego Maj, tówfękihr „ S

i interwałach, w jaluch nwtępnj, p„ _MWe

harmonię rang, wywol,.*! « .małdem    '

Oicero podaje jako przykład akra, ktdry whfaie

1121. Po drugie, zwiększa się przez to siłę i zy»^ *._ta I)z,eje się to dzięki łatwości, z jaką można stawiać każd* IZ« na miejscu, na którym ma wywoływać w sposób uzUinln, tek największe wrażenie. Może kto zapyta, z jakiego powoda ZZ słowo ma więcej siły na pewnym miejscu niż na «m_m Ażeby to zrozumieć, trzeba tylko porównać uyk. w kto. rym wyrazy trzymają się związku idej, z takim, edz* oihte gają od mego. W pierwszym idee jawią ń> * _{łpw6b ujt fjj|} ralny, ze umysł widzi całe ich następstwo obywając ue mń bez działania wyobraźni. W drugim idee, któt* puwumr b* następować po sobie bezpośrednio, zanadto m oddueloZ Z rnebie, by dać się ująć w ten sam sposób; jeżeli jednak [szyk] ułożony jest zręcznie, najbardziej oddalone słowa zł* żają się do siebie bez wysiłku dzięki związkowi, który miedzi mmi stwarzają końcówki. W ten sposób słaba JZZZZl chodrąca z ich oddalenia zdaje «, irtniaS po iTwm JL podniecać wyobraźnię, a idee zdaj, * byt oop-i.. ' h^nyj^muzzm^iUłyd je do ziębi, odezwa!

Df OfBjtffŚe