photo(11)

V

V

«KV?t

IV ttr«n!iu)« (•I.TOmlli*. w V natll |>rut IwMlM XVIII I «• fKK tlftku XIX «

-****¥1''^f-■ A.    . _Vil 1 r    rn, ■ -,- --yń^— - iT^wir"-WTri i - ‘frii nTi-r-Tr^r'—^,v- ^J ■•nrfT**“Vr'“*‘    Ty"——■

przęMaty być wyłącznie siły wiatru łub spadku wody tfnie/ideżmente *tą od fitiUifiiłnyęh warunków tworzyło mo/hwość lokowania zakładów przemysłowych mc nud t ze kami. hcł niedaleko od micjHC występowania wnwców lub w pobliżu ośrodków handlu W wyniku różnych inkiskonaleń maszyny parowa znała/ły wś/ecbMrofme zasta*owitnic jako sita napędowa Nic sposób wymierne wutyilkkh dziedzin g< spodarki, w których wprowadzono maszyny parowa Prócz górnictwa maszyny te zastosowano w hutnictwie i pompy do miechów ^ 1776 u, napęd do inhuów i walców i 7*2 t % w przemyj włókienniczym (napęd do maszyn przędzalniczych - 1787 r., napęd do walców tarbrarsktch ~ 1196 r._t napęd do warsztatów tkackich - 1799 r,k w trampnrcte « komunikacji (parowóz 1 KOI parostatek ■**■ 1807 r._t parowóz na szynach *814 r K w roł mu wie (młyn parowy 1785 r.. młockarnia parowa 1802 t.h * dnukamwtc (napęd do maszyn drukarskich * 181! r.k ** także w gospodaRC kofW J (pompy do wodociągów miejskich - 1799 r.; pierw szą w Londynie MC# f*m' bez użycia maszyny parowej zbudował w 1582 t. niemiecki inżynier Peter^ o ri.ee * po dzień dzisiejszy mieszkańcy miasta płacą jego spadkobiercom wy» funtów rocznie na podstawie niewygasłej umowy dzierżawy).

8. Koncentracja produkcji i jej skutki

Upowszechnienie się mechanicznych urządzeń wpłynęło na koncentrację produkcji. Maszyny budowlane w okresie rewolucji przemysłowej były hardziej skomplikowane w obsłudze i znacznie droższe od wcześniej używanych narzędzi Stąd też wytwarzanie mechanicznych urządzeń wymagało posiadania odpowiedniego kapitału oraz warunków do ich produkcji. Prosty kołowrotek mógł stać w każdym domu lub szopie. Do zainstalowania w niewielkim pomieszczeniu nie nadawała się już maszyna parowa, nie mówiąc o tym. że jej używanie na małą skalę nie byłoby opłacalne. Od dysponowania odpowiednimi funduszami pieniężnymi zależała również możliwość nabycia kosztownych urządzeń mechanicznych. Produkcja maszynowa spowodowała zatem zmianę formy i rozmiarów przedsiębiorstw, a zasadnicznym elementem kalkulacji finansowej stała się amortyzacja kapitału trwałego w postaci urządzeń, narzędzi, zabudowań fabrycznych itp. Głównym celem przedsiębiorstw było dążenie do uzyskania maksymalnych zysków przez ciągłe zwiększanie rozmiarów produkcji i przyspieszenie obrotu kapitału. Koncentracja produkcji w wyniku zastosowania mecha-nic/nych maszyn doprowadziła do ukształtowania się nowej warstwy społecznej, tzn, burżuazji przemysłowej, której rola i wpływ rosły w miarę utrwalania się stosunków kapitalistycznych w XIX w. Pierwsi przedstawiciele tej warstwy re-knilowali ^s,ć sjKiśród przedsiębiorczych kupców dysponujących prócz kapitału zdolnościami organizacyjnymi do prowadzenia fabryki. W początkowym okresie