WA30881 I902 SZSTEMATZCYNZ KURS 4 I djvu

201

fermerów amerykańskich, z doświadczenia wiedzących, iż wychodźca włościanin europejski nie nadaje się do kierowania skomplikowanemi narzędziami rol-niczemi gospodarstwa zamorskiego.

Kilkakrotnie, w toku naszych wywodów, zatrzymywaliśmy się nad duchowością ludów osiadłych. To, co tam powiedzieliśmy, stosuje się do ras rolniczych które, jako rasy społeczne, wyodrębniają się dopiero w okresie późniejszym i istnieją w społeczeństwie jako wieśniacy, utrzymujący się z pracy własnych rąk. Ale wśród naszej cywilizacji wyłoniły się obszerne zakresy pracy, ześrodkowane w zakładach przetwórczych i wymagające jeszcze bardziej napiętej umiejętności łożenia wysiłków, niz ta, jaką może zadowolić się rolnictwo. Przyuczyło ono istotę ludz ką do łożenia wogóle systematycznego, bezmyślnego wysiłku, ale dopiero epoka industrjalizmu stwarza osobniki, zdolne do bardzo intensywnej pracy, w ten sposób ciągnąc dalej dzieło, rozpoczęte przed wiekami przy przejściu do osiadłego trybu życia. To przejście raczej ogołociło człowieka z instynktów tu-łackich i uzdolniło go do życia osiadłego, wieki ro nictwa pańszczyźnianego i organizacji państwowej przyuczyły do posłuszeństwa i pracy systematycznej, wreszcie kapitalizm wziął na siebie posłannictwo stworzenia ludzi, mogących łożyć wysiłek bardzo napięty. Przejdziemy teraz do rozpatrzenia tej jego działalności.

§ 45. Nieustający wzrost ilości wysiłku, wykładanego przez istotę Judzką w jednostce czasu, stanowi niewątpliwie rys znamienny nowoczesnej kultury