WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI033 I djvu

29

wnież niejedno do życzenia. Dla naszych specjalnych celów będzie ono już dlatego bezużytecznym, że granice jego są zb}T rozległe, chociaż zakreślone może pewniej i wyraźniej. Tak np. Waitz nazywa pospolicie ludami dzikie-mi zarówno Murzynów Sudańskich, tworzącjmh państwo, jak i Buszmenów, rozproszonych po pustyni Kalahan Ra-tzel stara się wprawdzie wyodrębnić ludy pierwszej kate-g‘orji, jako półcywilizowane, ale pomimo to pojęcie ludów dzikich pozostało u niego dość rozległym, ażeby zmieścić w sobie różnolitą mieszaninę nader rozmaitych form kulturalnych. Uważa on za ludy pierwotne zarówno maleńkie plemiona, prowadzące w puszczach środkowej Afryki myśliwski tryb życia, jak i trwale zorganizowany naród Zulusów, hodowców bydła i rolników; Polinezyjczyka, trudniącego się ogrodownictwem, uzdolnionego pod względem technicznym i artystycznym, stawia obok nędznego Austral-czyka. Między obywatelem wysp Sandwichskich a krajowcem australskiego kontynentu istnieje stanowczo większa różnica, niż pomiędzy wykształconym Arabem a takimże Europejczykiem. A jednak Ratzel, odróżniający starannie Arabów, jako lud półcywilizowany, od kulturalnych narodów Europy, stawia pierwotnych Polinezyjczyków w jednym szeregu z Australczykami. Taki sumaryczny sposób traktowania może posiadać pewną wartość, gdy chodzi o tymczasowe, całkiem ogólnikowe zorjentowanie się w przedmiocie, Jest on jednak zgoła bezwartościowym jako podstawa do wniosków socjologicznych.

Co to są ludy pierwotne? — czyli innemi słowy — jakie ludy posiadają względnie najniższą i najpierwotniejszą formę cywilizacji? Stoimy tedy wobec konieczności hierarchicznego ustopniowania — na niższe i wyższe — najrozmaitszych form cywilizacji, o których poucza nas historja i etnologja.

Musimy zaznaczyć, iż nie chodzi nam tu o fizyczne, lecz tylko o kulturalne cechy i odrębności rozmaitych grup ludzkich; chcieć rozstrzygnąć bowiem powyższe zadanie ze stanowiska antropologicznego — znaczyłoby to uwikłać się

http://rcin.org.pl