48301 r4

przede wszystkim funkcje dystynktywne - analogiczne do funkcji barw na mapie, gdzie służą do odróżniania punktów, linii czy plam mających odmienne znaczenia. Tak na przykład czerń i sangwi-na przeciwstawiają obszary przedstawiające resp. ocienione i oświetlone partie włosów, a w rysunku twarzy biel i sangwina wyróżniają z neutralnego tła obszary przedstawiające blaski i cienie na twarzy; w rysunku głowy w lewym górnym rogu kartki także w przedstawieniu włosów znajdziemy trójczłonową opozycję czerni, bieli i sangwiny, korespondującą ze zróżnicowaniem cieni, blasków i nie nacechowanych światłocieniowo partii włosów.

Ale gdyby użyte w rysunku barwy miały tylko funkcje dystynktywne - gdyby służyły tylko do zróżnicowania obszarów przedstawiających ciemne, błyszczące (czy też tylko szczególnie jasne) i neutralne światłocieniowo partie przedstawianych przedmiotów - można by je potraktować jako ekwiwalenty walorów: trzy pozycje na skali światłocienia można przedstawić równie dobrze przez trójstopniowe zróżnicowanie jasności kresek - jak to się robi w rysunkach ołówkiem albo węglem. Jednakże opozycje miejsc oświetlonych, ocienionych i neutralnych zaznaczone są w różnych partiach rysunku odmiennymi zestawami barw (na przykład biel, czerń i sangwina w rysunku włosów, a biel, sangwina i beige tła w rysunku twarzy), przy czym wybór każdego zestawu jest uzasadniony mime-tycznie: ciało przedstawiane jest barwami tła i sangwiny, włosy zaś przedstawione są najwidoczniej jako ciemne, bo przez sangwinę i czerń. Biel służy w obu fragmentach do zaznaczenia blasku (który eliminuje barwę, podobnie jak głęboki cień) wyróżniając odpowiednie obszary z tła jako nacechowane. W przedstawieniu stroju natomiast - zaznaczonego zresztą tylko częściowo liniami konturowymi sangwiną - białe zygzaki na kołnierzyku wyraźnie pokazują jego barwę. Wreszcie jeśli weźmiemy pod uwagę także inne rysunki, bez trudu stwierdzimy, że poszczególne barwy nie mają stałych funkcji, lecz stosowane są do przedstawiania partii przedmiotu wyróżnionych bądź ze względu na światłocień, bądź ze względu na barwę. W omawianym rysunku z lewego dolnego ro-gu kartki obszary białe wskazują miejsca wyróżnione twarzy jako błyszczące, podczas gdy w rysunku głowy na prawo od poprzedniej biel, mniej lub bardziej intensywnie modyfikująca barwę tła, zaznacza raczej neutralne pod względem barwy partie ciała, podczas gdy barwa tła pokazuje partie ocienione twarzy i szyi.

Jacąues Andre Portail osiąga w swoim rysunku wrażenie pewnej - choć niezbyt bogatej - barwno- 23 ści przy pomocy jeszcze bardziej ograniczonych środków: kresek ołówkiem i sangwiną na żółtym papierze. Dwa kolory i neutralna szarość użyte są w taki sposób, że przedstawione przedmioty uję-