72523 skanuj0007

24 1. Podziały socjopolitycznc i konflikty -v Europie

motywów podejmowania wyborów politycznych (czynnik strukturalny), gdyż towarzyszy temu ujawnienie się określonych wartości i preferencji - politycznych), determinowanych charakterem zatrudnienia.

5ą również badacze, którzy sugerują, iż związek między grupami społecznymi. systemem wartości a preferencjami politycznymi podlega erozji i w konsekwencji dotychczas dominujące podziały strukturalne są zastępowane nowymi, opartym; na orientacjach aksjologicznych segmentów elektoratu. Ta tradycja interpretacji jest kojarzona z perspektywą postmaterialistyczną (nowa polityka). Rzecznicy takiego stanowiska sugerują. :ż pojawi: się nowy rodzaj podziału socjo-polttyezncgo. uwarunkowanego systemem wartości lualue basedl Oznacza to. iż współcześnie procesy polaryzacji politycznej nie są uwarunkowane strukturą społeczeństwa la więc i przesłankami ekonomicznymi, materialnymi.:, a raczej wartościami nieekonomicznymi. Te pierwsze występują, ale nie stanowią Już centralnej osi dla kształtujących się wzorców polaryzacji i dominuj* podział materia-Uzm-postmaterlallzm;. Zmodyfikowana wersję takiego podejścia nie w kategoriach posunatcrlalizmul stosuje s:ę dość często w analizie konfliktów politycznych w nowych demokracjach, sugerując, iż polaryzacja w nich opiera się przede wszystkim na wartościach i ideologiach.

1,3. Typy pocizl-.il'ór/ 3ccjopoli£7cZ7iych domiimające w Europie

Poliioiod2V wyróżniają trzy podstawowe podziały socjopolltyczne. stanowiące główne osie konfliktów politycznych w krajach europejskich. Ocena ich doniosłości pozostaje, niestety, w pewnym stopniu efektem subiektywnej decyzji badacza. W rozdziale tym wspomnieliśmy, iż ocenę doniosłości podziałów socjopołi-tycznych można połączyć z faktem istnienia partii relewantnych. które występują jako reprezentant strony w konflikcie. Jeżeli partia aktywnie uczestniczy w przetargach gabinetowych, ma wpływ na treść polityki państwa tjako m.ln. efekt zdobycia poparcia wyborców! I w dodatku występuje Jako organizacyjny wyraz konkretnego podziału sccjopoiitycznego. co można uznać ten podział za doniosły politycznie. czyli taki. który definiuje przestrzeń rywalizacji politycznej i wpływa na programowe oblicze polityki gabinetu.

i.C>. I. PocLziat 3<>cjoskon.omic.zny

-h'M obeaiy • wszystkich demokratycznych s\ Sternach politycznych i najpełniej jnrr .n. c odzw. ‘rciedlcnie w strukturze systemów partyjnych. Jego wyrazem jest ryw.-.iizacja nurcizy partiami 1 blokami- lewicy reprezentowanej głównie przez pan:    rodziny socjaldemokratycznej. 1 prawicy, której trzon stanowią ugrupo

wań :n konserwatywne oraz chacłsckie. Pojawia się jednak wiele hipotez-Jak już sugerowaliśmy wcześniej - wskazujących nie tyle na zanikanie tego typu podziału, ile raczej na jego coraz mniejszy wpływ na formy rywalizacji politycznej.

Osłabienie znaczenia tego konfliktu może być rezultatem kryzysu samej klasy robotniczej jako bazy poparcia dla partu lewicowych. Pierwszy typ argumentów opiera się na fakcie stopniowego demograficznego kurczenia się wlelkoprze-myślowej klasy robotniczej. Jest lo zmiana o charakterze ilościowym . musi powoływać określone konsekwencje w sferze politycznej. J.E. Lane i S. Ersson. analizując tę kwestię, posługują się kategorią ..wymiaru industrializacji”, wskazującą procent zatrudnionych w przemyśle w stosunku do całej populacji aktywnej ekonomicznie^{1 2}. Twierdzą oni. (ź w państwach Europy Zachodniej wzajemna zależność między dobrobytem społeczeństwa a zmienną industrializacji słabnie: wzrost dochodu narodowego Jest w coraz mniejszym stopniu uzależniony od procentowego wzrostu ludności zatrudnionej w bezpośredniej produkcji, a staje .się funkcją dynamicznego rozwoju nowej klasy średniej, aktywnej w sektorze usług.

Drugi typ argumentów wskazuje, również na podstawie danych demograficznych. na słabnące znaczenie klasy jako politycznie istotnej grupy społecznej. Chodzi o zmiany Jakościowe. Zazwyczaj mówi się o ..zburżua/yjnlenlu" klasy robotniczej. o zacieraniu się społecznych granic między klasami. Konsekwencją np. podniesienia się poziomu życia, przejmowania przez klasę robotniczą stylu życia klasy średniej, zwiększenia szans awansu społecznego robotników 'mobilność p:.> nowa) Jest zacieranie się różnic między klasą robotniczą a nową klasą średnią -.zatrudnieni w sektorze usługowym i publicznym). Następuje więc osłabienie poczucia odrębności i tożsamości klasy robotniczej. Może to wpływać na zmianę zachowań wyborczych tej grupy ludzi.

Zmniejszenie znaczenia podziału klasowego je3t wiązane również ze zjawiskiem zmiany charakteru i treści rywalizacji politycznej. Pojawiają się albo nowe kwestie polityczne inp. ochrona środowiska), albo nowego charakteru nabierają tradycyjne już konflikty (np. problem państwa dobrobytu czy zagadnienia iadu i praworządności). przyciągając uwagę różnych segmentów społeczeństwa. Konsekwencją tego jest słabnięcie tradycyjnych powiązań społecznych opartych na kryterium zawodu, dochodu czy statusu. Niejednokrotnie pojawienie się nowych kwestii (np. ekologia! i ich stopniowa polityzacja może spowodować. Iż obywatel, glosując w wyborach, przestaje kierować się poczuciem przynależności grupowej czy wartościami Ideologicznymi. Wiele badań nad zachowaniami wyborczymi sugeruje, iż obywatele coraz częściej wysuwają na plan pierwszy przy podejmowaniu decyzji wyborczej konkretne kwestie polityczne lub osobowość lidera. Poczucie przynależności do wspólnoty .np. klasy robotniczej) może pozostać względnie stabilne. Nie przybiera ono Jednak na arenie politycznej spójnego ideologicznie wyrazu. Może przejawiać się w dalszym ciągu na innych płaszczyznach zachowań np. w konfliktach industrialnych łub w walce związkowej). Oznaczać to może. Iż słabnie ideologiczne i polityczne powiązanie wspólnoty (grupy społecznej) z pewnymi partiami politycznymi.

Argument o słabnięciu tego podziału często jest związany ze zmianą roli i funkcji partii politycznych (zwłaszcza lewicowych). 3. Lipseł stwierdzi! w lalach. •50.. iż upodabnianie się ideologii lewicowe; oraz prawicowej oznacza w praktyce rozwój nowej ideologii ..konserwatywnego socjalizmu", charakteryzującej główne partie po obu stronach Atlantyku ’. Również A. Pizzorno wskazywał na zacieranie

1

   J.F.. I.n:vJ. Ś. Ersson. Po!:Ces onrf Soc.etg in Western Europę. Sago Pubilcnilons. t.ci..ior'. 1995. s. 60-433.

2

   S. M. Mpset. Tle Cheng mg C103S SrrLcture nnr/ Con:e/nporan/ European PolUics, w. S c-1'.m-bard i red i. A New Europę?. Houghton Mi lii ta. Boston 1964. a 362.