87982 IMG95 (3)

tego, co rzectywiicit dzieje się w łańcuchu ^;Mott||cj\ n\TvvtwtvTS*s W.Hm)iużytkowni|y¹— \ la na zróżnicowanie ich ni    ^®OS

Ciągle i swobodne przemieszczanie się aktora ~    ^ vV

stanowi sedno procesu naukowego z punktu widzenia ^ ^«, \\

\u wskazałem walną rolę selekcji, dokonywanej piakiyt_/n^'^c'j\^ \, h\ nowania łańcucha informacji, lcs\ ona podstawową zasada ^    \

który charakteryzuje się raczej nadmiarem, nil niedobore^?^^^: m początku łańcucka informacji, gdy autor decyduje, z kim, o c*v'S^V Au[ przygotowany tekst, a wydawca dokonuje selekcji dostarcz? stawie określenia icb jakości (na przykład za pomocą rccen* m % \\ (takich, jak spodziewany zysk). W centrum informacji (na p^WNu® zinstytucjonalizowane są funkcje pamięci, przewidziano dw* ¹y\ gromadzenia zbiorów oraz podczas wyboru przez ulytkoy,!    »

Rys. 11. Obieg informacji naukowej w systemie tradycyjnym (publikacji drukowanych)

z. zasobu informacji. Przepływ informacji od autora do uHoT w tych trzech punktach selekcji. W jej wyniku ilość infor^H* W■ nikowi, maleje (dane odrzucone w wyniku selekcji oznacz^ Sv kSS al do samego końca tego łańcucha, gdzie użytkownik decyd^ ^ ńSpV zechce odebrać, poprzez, jakie kanały i jak je wykorzystać.W⁰ %₍ jV\S uznawana za domenę aktorów - pośredników, a nie autora/ui!!?^ t|p i$V średnicy decydują, co jest potrzebne i możliwe na rynku, a bihL,H* \\S^ nie i realizację polityki gromadzenia zbiorów) określają, co i _NV• kazać swoim użytkownikom. W rzeczywistości jednakże w 1^,1 dwa obiegi. Pierwszy jest „tradycyjnym" obiegiem informacji^.' pośrednikami i bibliotekarzami. Drugi jest bardziej konceptualny'^zy^iiK, a użytkownicy selekcjonują i pobierają informacje o wynikachb!ł°^^SN transmitowanych poprzez obieg informacji za pomocą mediów drjy ‘

2)2

Model ukamjc wielość ról pracowników nauki, kiór/y w procesie badawczym wy*

>«Vł"i|.| /itws/e w dwóch (co najmniej) rolach jednocześnie. Można więc siwiord/.t6, >.e pracownik nauki zawsze odgrywa rolę pronumentu, którym według terminologii Mvm;\

Tofflera jest konsument aktywny, uczestniczący w tworzeniu produktu luh usług* (ToTOcr 2001. s. .'051. Obecnie, dzięki dysponowaniu Arodkumt komunikacji cyfrowe), uczony. j,ik fcaMly ptosument. według Tofflera ..przesuwa proces produkcji ze stery gospodarki oficjalnie uznanej przez ekonomistów do sfery gospodarki lekceważonej", czyli przenosi proces publikowania z oficjalnych przedsiębiorstw wydawniczych do Sieci.

Organizacja łańcucha informacji w oparciu o funkcje aktorów ulega zmianom, spowodowanym cyfryzacją formatów stosowanych w komunikacji naukowej oraz rozwojem komunikacji sieciowej. W celu opisu możliwych sposobów przejścia od publikowania drukiem do elektronicznego zastosowałem model dystrybucji Mackcnztc Owena, skupiającego się na dwóch podstawowych funkcjach łańcucha informacji: selekcji » przechowywania (nazwanej funkcją „pamięci") (Owen I99K).

Na rys. 12 prezentuję własny model, oparty na obiegu informacji w łańcuchu informacji cyfrowej. Cyfryzacja obiegu informacji znacznie skomplikowała ten proces. W tym modelu „selekcja" używana jest w nieco innym znaczeniu, niż w przedstawionym wcześniej modelu tradycyjnego obiegu informacji: tam selekcja polegała na kolejnym odrzucaniu materiałów nieodpowiednich (selekcja negatywna), tutaj na wyborze materiałów odpowiednich (selekcja pozytywna). Można wskazać także inne różnice: według Briana Whitwortha i Roba Friedmana w modelu tradycyjnym, nazywanym przez nieb „feudalnym” niewielu decyduje o tym, co ma czytać wielu. Obieg informacji cyfrowej pozwala na „demokratyzację*' systemu komunikacji naukowej, dzięki temu, że autorzy, oprócz wcześniejszych możliwości przekazania tekstu wydawcy, uzyskują zdolność do aulopublikowantu w wielu serwisach GBC (Whitworth. Friedman 2009). Powoduje to zmianę ról wydawców i recenzentów, którzy zamiast ferowania wyroków zajmują się raczej udzielaniem wskazówek użytkownikom mającym swobodę wyboru.

Model umożliwia przedstawienie kilku (teoretycznych) opcji pozwalających na selekcję i przechowywanie informacji:

1.    Najbardziej radykalną opcji) jest likwidacja aktorów pośredniczących: użytkownicy selekcjonują materiały w sieci, umieszczone tam bezpośrednio przez autora, który umożliwia także opiniowanie (na przykład w blogach uczonych).

2.    Innym rozwiązaniem jest eliminacja jedynie funkcji realizowanych przez ośrodek informacji (bibliotekę) i publikowanie elektroniczne realizowane przez wydawców (czasem za pośrednictwem agregatorów): w tym przypadku użytkownicy otrzymują dostęp poprzez sieć do materiałów przechowywanych w serwisach wydawców⁴.

3.    Kolejnym rozwiązaniem, mogącym powodować likwidację tradycyjnego ośrodka informacji jest publikowanie elektroniczne w różnego rodzaju repozytoriach (instytucjonalnych, dziedzinowych) — nowych ośrodkach informacji (serwisach GBC), w których dokumenty cyfrowe umieszczane są przez użytkownika. Repozytoria mogą zapewniać jakiś rodzaj selekcji (na przykład po opublikowaniu).

4.    Ostatnim sposobem dystrybucji obiektów sieciowych jest ich wtórne publikowanie w serwisach GBC (bibliotekach cyfrowych), po zdigitalizowaniu ich wersji drukowanych.

Zauważmy, że w każdym z opisanych przypadków możemy mieć do czynienia z modelem pchania, realizowanym przy pomocy nowych technologii, na przykład RSS, w oparciu o spersonalizowane kryteria selekcji (profile użytkowników).

W przypadku dostępu płatnego na stronach wydawców komercyjnych, rolą biblioteki tradycyjnej staje się zapewnienie dostępu do publikacji wydawcy dla określonej grupy użytkowników przez wykupienie w ich imieniu licencji na dostęp; takie rozwiązanie powoduje jedynie modyfikację sposobu realizacji funkcji centrum informacji.

233