223 (65)

<2

Nauka a języku III.4.

»ZAPOŻYCZENIA W DZIEJACH JĘZYKA POLSKIEGO

Zapożyczenia w języku polskim od X do XX w.

Obcojęzyczne wyrazy wzbogacały rodzimy zasób słownictwa, przenikając do polszczyzny na przestrzeni wieków. Zapożyczenia stanowią ważne świadectwo kulturalnych, gospodarczych i politycznych kontaktów Polski z Innymi państwami i narodami.

nizoec WYDARZENIA INICUJĄCE ukkc s ZAPOŻYCZENIA		JĘZYKI, Z KTÓRYCH POCHODZĄ ZAPOŻYCZENIA	PRZYKŁADOWE WYRAZY ZAPOŻYCZONE
IX-XVI w.	•    chrzest Polski (966 r.) •    popularność ładny » stosunki dyplomatyczne z Czechami •    wojny z Niemcami •    rozwój kontaktów handlowych •    osadnictwo na prawie niemieckim •    fascynacja kulturą renesansu, nawiązanie kontaktów dyplomatycznych z Włochami (Bona Sforza żoną Zygmunta Starego) •    kontakty polityczne z Węgrami (w latach 1576-158b Stefan Baton/ królem Polski)	łaciński niemiecki czeski grecki arabski turecki wioski węgierski	•    cesarz (jęz. ladński) •    ksiądz, król (Jęz. niemiecki) •    pop (z jęz greckiego przez jęz. niemiecki) •    chleb, deska, kocioł, kupić, lekarz, miecz. miso. ocet. osioł, pieniądz, pług, szkło, trąbo, wino, murarz, czynsz, hoid, gmina, sołtys, wójt, burmistrz, rynek, bruk, żołnierz, rycerz, gmino, r oda, plac, ratusz Jaro, spichlerz, warsztat (jęz. łaciński lub jęz. grecki za pośrednictwem jęz. niemieckiego i jęz. czeskiego) •    atłas, adamaszek (jęz. arabski) ■ bachmat (jęz. turecki) •    uwaga: zmiana fonetycznej postaci wyrazów polskich pod wpływem jęz. czeskiego np. włesieie - wesele, sierce - serce, obywacie! - obywatel, Włodzisław - Władysław -    tulipan, tort, bransoleta, kalafior, karoca,fraszka, willo, altana, sopran, tenor, szparagi, kalafior, kalarepa, kapusto, sałato (ięz wioski) -    Czekan, dobosz, giermek, hajduk, katano, kontusz, orszak (jęz. węgierski)
XVI-XVIII w.	•    duże znaczenie jęz. łacińskiego w edukacji, dyplomacji. Kościele, administracji państwowej •    unia z Litwą •    najazdy turecko--tatarskie na ziemie Polski •    fascynacja kulturą francuską, małżeństwo Jana III Sobieskiego z Marią Kazimierą de La Grange d'Arquien	łaciński ruski turecki języki tatarskie francuski	■    akademio, oporof, akt, deklaracja, dialog, edukacja, kolumna, korono, okazja, recepta (jęz. łaciński) ■    bohater, chłystek, chwat, hormider, hołoto, serdak, zbroja, knioź, czereśnia, czeremcha, bultaj (jęz. ruski) •    baszo, buława, kobza, kajdany, ordo, topczon, ułan, całun, jasyr, bohater, gniady, kory, rumak (jęz. turecki, jęz. tatarskie) •    awangarda, batalia, batalion, dama, fryzjer, szarża, afisz, oleją, ambaros, awantura, bagatelo, balkon, buduar, fotel (jęz. francuski)
XIX-XX w.	•    rozwój cywilizacyjny •    rozwój mediów •    zabory •    zsylk: na Syberię •    11 li wojna światowa	angielski niemiecki rosyjski	•    boks, mecz, sport, brydż, słałam, sport, żegluga, komunikacja, skuter, skwer, telefon, biznes, drink, dżinsy, fost food, grill, hamburger, hot dog, klipsy, koktajl, komputer, kontener, krakers, quiz, relaks (jęz. angielski) •    kibitka, soldat. turmą, zsyłko, gułag, lagier, kolektyw, kołchoz, kosmodrom, sputnik (jęz. rosyjski) •    esesman, oflag, kapa, gestapo (jęz. niemiecki)

Z23