224

*

i

ą

a

s

ta

I

ej

ie

8

tiej

igo

łO)

.21)

Lterii

owa-; me-tauki-je się

ikowo

akom-

prze*

ai f||S

toda kompensacyjna polega na porównywaniu siły elektromotorycznej źró-o znanej SEM lub znanym spadku potencjału, z siłą elektromotoryczną źródła o nieznanej SEM lub nieznanym spadku potencjału. Pomiar tą prostą metodą jest możliwy tylko wtedy, gdy siła elektromotoryczna źródł^ mierzonego jest mniejsza od siły elektromotorycznej ogniwa znane W przeciwnym przypadku pomiar tą metodą jest również możliwy, z tyJH że układ pomiarowy jest bardziej złożony.

W metodzie pomiarów kompensacyjnych wykorzystuje się wniosek w^ nikający z prawa Ohma, mianowicie, że w jednorodnym przewodniku o stałym przekroju, przez który płynie stały prąd elektryczny, zachodzi wzdłuż tego przewodnika równomierny spadek potencjału. Wyjaśnienie tego faktu jest zobrazowane na rysunku 5.9.

Kównomiemy spadek potencjału wzdłuż przewodnika wykorzystuje się praktycznie w urządzeniach potencjometrycznych. Potencjometry są podstawowymi elementami układów kompensacyjnych. Układ do pomiaru siły elektromotorycznej ogniw lub baterii przedstawiono na rysunku 5.9. Ogniwa łączy się tymi samymi biegunami z łąwą oporową w punkcie B. Ławę (rys. 5.9) oporową stanowi rozpięty między punktami AB drut oporowy o długości l- lm. Wzdłuż przewodnika AB zachodzi równomierny spadek potencjału U^, który jest równy napięciu źródła £.

Wobec tego na jednostkę długości przewodnika AB przypada

Uąb

l1

woltów.

Spadek potencjału l/^g wpływa na wartość natężenia prądu /_Ł i /₂, a ich suma, zgodnie z pierwszym prawem Kirchoffa, jest równa natężeniu I.

Dla źródła o nieznanej sile elektromotorycznej £_x, włączonego w obwód II, spadek potencjału zachodzi na odcinku BC, który jest równy napię-ciu Uźródła £_x i powoduje w nim przepływ prądu o natężeniu Zmieniając długość odcinka BC przez przesunięcie ruchomego styku C, zmieniamy jednocześnie jego oporność i wpływamy na spadek potencjału na jednostkę długości przewodnika. Pomiar sprowadza się do tego, że należy dobrać taki odcinek BC', dla którego spadek potencjału U_BC>, przypadający na jednostkę długości odcinka BC', będzie taki sam jak dla źródła £ na jednostkę długości odcinka AB. Wtedy natężenie prądu /' będzie mwne co do wartości natężeniu J₂. Oba źródła są połączone tymi samymi biegunami w punkcie B, więc natężenie prądu 7' ma kierunek przeciwny 1 natężenia prądu /₂. Po zrównaniu obu natężeń prądów wskazówka gal-^anometru w obwodzie II nie będzie się wychylała, co dowodzi, że wypadowe natężenie prądu równa się zeru.