24 (579)

Ideowa, ptyoąea t ulnM prew miary, dnukratyim Hj f piunt mwrakntŁ pogtąitów ae spr.-.wy społeczne I pt-d*gflgl«in«. rzyitią art postać    ateprm^tatj

miary, „myllktoU" Knrnl*)L Jtkkohrtok ufkwokti ni*ro jłrgfi sylwetkę *ntyMnit pakoimi* pritłonui: MWamnotf obok pwnua tnrffejan»ilam> swlą-niMfo i frodn^liklrni zakonnym oras brak mdtjitt-doM godzenia taorff t praktyką.

Cwytmym ł oddanym pracom Tomnyitw* był rtw-• niat Kazimier* WłfbutŁ matntltl matematyki, fllo-aołll I jęryka fr»iradrtf|o. wybitny pijar o wszechstronnych ttlatwwuwankcii i kwalifikacjach. Jeszcze W rolni t?(9 wydal piw waty oryginalny podręcznik logiki w języku polskim; ujęty w sposób planowy i przystępny, według T Kotarbińskiego, zatrąca jeszcze echami „dysput mni*r\ch”, zarówno w treści, jak w for-ml< f Yai c jego w rnnwioh Towarzystwa skupiały się głównie około oceny prospektów i uwag o podręcznikach c dziedziny nauk matematyczno-fizycznych (np. o ..Fizycedla szkół narodowych” M. Hubego). w których wypowiedział trafne myśli na temat metod i roli nauczania matematyki.

Aktywnym i zainteresowanym pracami Towarzystwa był znany redaktor ..Monitora” oraz „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych” eksjezuita Jan Albertrandy ; (1731- 1808), konserwator zbiorów numizmatycznych Stanisława Augusta i jego lektor oraz badacz rękopisów bibliotek zagranicznych dotyczących Polski. W ramach przydzielonych mu obowiązków opracował wybór tekstów starożytnych do historii Rzymu i przeprowadził ocenę dykcjonarzy mitologicznych. Komisja poleciła mu napisanie historii sztuk i rzemiosł, a także przestudiowanie osiągnięć szkolnictwa pruskiego w zakresie nauczania elementarnego celem przygotowania projektu -elementarza dla szkół parafialnych.

Jakuklewiez, iu*uczyd»l historii w sdi)i waz rektor szkoły fryilrfrimwj    '«™B

ta tor prywatnych pensji i Szkół Komisji, donfców

zasłużonego dyrektora. tów, • r.;j Pfleiderera, z Wirtembergii wycfeo* r. wanka uniwersytetu w Getyndze, douczonego pnu króla n.edaMp_Mmerent9Hv*. Jego wkładem w prace TowarzyatM do Ksiąg Elementarnych było opracowanie i ocena podręczników do fizyki. grafii. Polecono mu również i kunsztów, czego jednak nie dopełnił z zdu z Polski (1782). Jego miejsce zajął Szymon L'Huillier. autor trzech podręczników który jako nauczyciel synów Czartoryskiego bawił kilka lat w Polsce, ale udział jego w pracach Komisji byt ograniczony.

Podobnie inni, później przyjęci członkowie Towattjgtl stwa, na ogół krótko zajmowali się jego pracami, IE9fl różny wkład w jego działalność. I tak Hugo Kołłątaj, c jakkolwiek tylko niedługi czas byl uczestnikiem po-siedzeń Towarzystwa (1776—1777), wniósł ze sobą świeżą myśl, ducha reformy szkół wyższych i stanu nauczycielskiego. Podobnie Józef Wybicki, członek Towarzy- * stwa od r. 1777, w czasie generalnej wizytacji szkół na Litwie z dużą odwagą cywilną przyczynił się do uzdrowienia finansowego tego okręgu, zaniedbanego pod tym względem przez biskupa Massalskiego. Należy podkreślić jeszcze współpracę Andrzeja Gawrońskiego, lektora królewskiego, wybitnego matematyka i astronoma, tłumacza podręczników LHuilliera, dzięki czemu stał się jednym z twórców polskiej terminologii naukowej w zakresie matematyki.

Zasłużonym członkiem Towarzystwa był pijnr J3nu-    *■%

57