250 (15)

250 Podstawy nawigacji morskiej

Błędy systematyczne można usunąć przez zastosowanie protraktora. bądź leż przez dodawanie lub odejmowanie od namiarów stałej wartości kątowej £ = +5°. Po wykreśleniu tak poprawionych namiarów, uzyskuje się dwa trójkąty błędów, których odpowiednie wierzchołki łączy się liniami prostymi. Linie te muszą się przeciąć w jednym punkcie PO.

Trójkąt błędów powstaje z następujących przyczyn:

•    błędy w identyfikacji obiektów namierzonych,

•    błędy wykreślania namiarów na mapie,

•    stopień dokładności instrumentalnej kompasu,

•    błąd całkowitej poprawki kompasu,

•    niejednoczesność pomiarów,

•    stopień dokładności kartograficznej mapy,

•    błędy losowe pomiaru.

Jeżeli każdy namiar nie jest obarczony błędem systematycznym, lub gdy zachodzi obawa, że w procesie pomiarowym namiarów znajdują się błędy przypadkowe, to usuwanie trójkąta błędów przedstawionymi wcześniej metodami graficznymi jest niewskazane. W takiej sytuacji najlepiej jest przyjąć pozycję w środku koła wpisanego w trójkąt błędów.

Wykorzystanie protraktora

W celu uzyskania trzech namiarów wolnych od błędów' systematycznych, należy wykonać następujące czynności:

I) obliczyć różnice kątowe między namiarami kompasowymi NK\ i NK-> oraz między NK: i NKy. uzyskując różnice kątowe u i (i\ NKi - NK\ = a, NKy - AfKj = //;

Rys. 13.17. Sposób określania pozycji na mapie z dwóch kątów poziomych

2)    nastawić ramiona protraktora na kąty a i /?;

3)    przyłożyć protraktor na mapę w okolicy trzech namierzanych obiektów L\, L-> i Ly, a następnie przesuwać ramiona przyrządu. aż będą styczne do tych obiektów;

4)    zaznaczyć ołówkiem punkt w środku protraktora; w ten sposób uzyskuje się PO (wolną od błędów).

Powstałe błędy systematyczne oblicza się przez porównanie A7?i, A'R₂ i NR.. wykreślone z pozycji obserwowanej PO. z namiarami kompasowymi NK_t, A'K-> i NK\.