256 257

'.»v.u;.v w tktęeftem ffttfd,vruw..rfowyw w ■*ŚW*ⁱ*' iMŚm M0    lł'v.f j _t-J !», tVt |PfiSX9 N»/łJ >' «^v:

-, k lift Nd-/' j^s Wi Si yęv1 -!> iiitfii popułtaWig ł pW'tvw Ml n^ni j |'r-rKiołMtuv.n (Uh-MO* i tu W» |>oivtei arta ftf*M ię-. \ V • * • / juiw vi>ski! \W1S sMad^ * fłinni jWY* M nip'<v»- IM kt**;r Lirp.U’s/*.'*MIO ^ ń* * }H«»«k •    i nmJ a4** fśowanej do. aprobaty rt*’ ;rt*\vrt"V*«»-

m| apwihfy)

M mMH    om|* Inw    km A* *śc*ta

unk; Jfeww' i«n są A»vk nwłe law HŚMMlHlr t aSS|SfS M W ..»ne— mimtmmtut iks i • ak^h *•** uki\

•:, ł\ł".|': mwgi |Mkw >M ,».•;. >.-■ wy ryiw h» W »K «*C*\?w ■Mil Mt HMK

VV swej n»on*>i;afit ł*s\ihol-itia '-**?«■'•■ w Unu\: Cłta-pinsk; di'ki'BUie p*/egljóu Ho i rert/i będą*'' t ■ ■ n/v^hi (< zduński, 1992. /alą* ■ tuki A i B; patri lakze Ho »ki 1992. jała* ziwk 5. » 307- 211) dodają kilka tnnvcii tk> przyUKraooej foty.

lltwbmłim iamtnh (196S) prz.OhUiwtó-u jest grafirame » postaci 11 punkt owe i pionowo ubawiono? \ka;: |0 • n4Koi\.'r iyoe. jakiego roo^bym mc sport ziewać: 10 - .i.uU-p>.’o x\cu jakiego mojtłKm się spodziewa*!. tu kioio! uv.«Łestmcy zaznaczaią $v>oh? r.adowoirnie z o. het i u-go. przeszłego (w kilku punktach przeszłości* ucm p< irw uhwanrgo pirysziego zvoa Maim więc do i ;>n;cni-1 r pomiarem powtarzalm m, poiwalfgącyw* na siedzenie d\namiki subiektywnie odczuwanych zmian. Trzeba jednak pamiętać. ze działka tu mechanizm} zme-k.-. -lękające, szczególnie w postaci złudzenia optvmi-stu znego, iz jed kptri mz było. a będzie jeszcze kpiej.

śkmk satysfakcji cząstkowych Wyróżnionych zostaje kilkanaście dziedzin bądź aspektów żvcia osobistego oraz publicznego, wobec których badany określa stopień s**go zad..wolenia inp „W jakim stopniu zadowolony _ltMo „w swoich stosunków z najbliższymi w rodzime: itanu swojego zdrowia; sytuacji finansowej własnej ro-dzrov" itpk

Skmki mrrraiistnzmyo optymizmu (Weinstein. i980). Narzędr-c to oparte est na oszacowywaniu prawdopodo-•’>. t->rwa subiektywnego kilkunastu negatywnych wyda-rm* w ryau człowieka. Jest to prawdopodobieństwo relatywne. u. -i w porównaniu do typowej badz przeciętnej ,-.TSobv - ic: samej kategorii społecznej j„Czy szansę, ze m?.V'j,uc*. się le.bk w pisyszłości poniższe problemy oce->mu jako <hm> ni?.sza ......dużo wyższą) niż w przypad

ku typowego mezczvznv kobiety w twoim wieku: padniecie rfjjr i ^: ihmom; raleneme się w wiezieniu; popadniecie w ubóstwo zachorowanie na raka" itp.j. Skłonnością do ^realłstys/oego .;pi\mi/mu jest zagregowany wynik praw«|.*p<*doh.t*nvrw,i negatywnych wydarzeń niższy wZgjędem rcpcwego. przedstawniela własnej kategorii.

«s . < < fn rnhnsu emitjominego (Bradbum. I4fe9» Mam pnwamiy jest o przypomnienie sobie i za-

-ieklaitmanie pr/« . v< m listy pus\tvwnvch i doswiad. ren enuH loualm i li w /akiosłonyin    .

miwmr tup Hyłcs bud •* /.idnwoliimy r tiry x ^!*

_t: się ck'k.‘IMK . jloskWKM.ti.l «. I Hilda": ..( ZIiIps m,,

lub iidsnmęty od irmvx h lud/i¹ ..Ort* ruwałes u ortu pmhwił! M to »o iiobdr* iip).

Skok defntSfi NA'iod Km in mundn ImonUm . nauiuią --'C mwnie/ skale icgo ttejutyw" zwłaszcza tU‘|*u'N)i l>o naiKmirii‘1 znanych i sm*. **. natężą.

I Hcik.i i in (l‘b'4) -kata N-rnadneinnicn

\s pi \v los* / n.ulnciJ i oplMnirmem” po z . na. -uHom usdąio nu się mnu/na").

Be*ka kwcsiionamisz depresji inp. ..(zuit.it pri». s;?osi. test IsM-nadneina i me ma co liczyć na pap**

. • osii/<ov* tekiem skaxan\m na porażki : „Winię v.rm-r.i wszelkie zlo. które mnie macza" iip)

,'imga (l‘łh9) skala depresji („Czuje się »Mom» i cmuins: Miewam napady płaczu lub czuję, jakby rr*}. pr z\isc" icp )

Pomwr jakości życia w podejściu eudajmonistyem

komemuiac narzędzia pomiarowe omówione w popm4 mm podrozdziale. Ryff (19891 wy raziła następującą or.‘.x

..Gó S \r\ stoiełcsow^a p\»KUd n« wmas rudajmorai ;3e& :!v-ski>r..:!-t'SC!. k‘ory nadaje sen* i kierunek życiu człumro an iuv«.\ .->xefp dobra zosial zunerpneitłwam jako natuani m* siego potencjału a me >ako szczęście, wówczas osiatnk tatar sca lat badan nad dobet^stanem p>\ choSosicznym obnkta su ooentaotr’ (s.

Można dodać, ze tak sformułowana opinia nsbrci;:-. jeszcze większej akiuainości. gdyby autorka wyraziU a2 iat później, bowiem przewaga podejścia hedonistyanefc utrzymuje się W każdym razie, autorka proponuje sześć wymiarów dobrostanu. mających być uzupełnieniem jednostronnego podejścia miar hedonistycznych (Ryff. l%i Ryff. Singer. 2004.2002) Są to:

•    samoakceptacja (poczucie własnej wartości};

•    pozytywne relacje z innymi lsatvsfakcjonujqu rtkt z ludźmi, dbałość o innych i empatia):

•    autonomia osobista lautodetermmacja wbrew nacisk-zewnętrznymi.

•    panowanie nad otoczeniem ikompetencja w sterowa otoczeniem):

•    sens życia {posiadanie celów życiowych i poczucie podez-nia w ich kierunku):

•    rozwój osobisty {poczucie ciągłego rozwoju i oiwottoś: rs zmiany).

Okazuje się. że skale te uzasadniają traktowane ich jako niezależnych zmiennych latentnych (na podstawę konfirmacyjnęj analizy czynnikowej), choć wszystkie tworzą też jeden wspólny superczynnik, co Ryff i Kcjksh^ interpretują jako hierarchiczną strukturę dobrostanu p?->hi< rnen»» /.irazetn skale Ryff demonstrują niwnież «ynt> matvi rnr pozytywne kou lacjr i prostymi lednoitemowy-n*i skalami zatłowolenia r życia \ u/.czcscia oraz negatyw ne t depresja,

RyH krytykuje w swych pracach (Ryff. 1989: Ryff Key*

>. s. 199%: Ryff. Singer. 2004/2002} ateoretyczny status pro-siuh skal hedonistycznych i proponuje w zamian swój hardziej złożony model, jednakże dotychczasowe wyroki wydają się skromniejsze niż zamierzenia; nie udało się jej dokonać skutecznego rozróżnienia nastawionych na kolekcjonowanie przyjemności hrdonistów i eu daj mon i stów czerpiących radość życia z dążenia do realizacji wzniosłych celów Trzeba też zauważyć, że Ryff me prowadziła iadnvch badań międzykulturowych, a znaczenie takiej skali jak np. sens życia nabiera oczywiście kulturowo odmiennego znaczenia; podobnie, samoakceptacja, wzrost twbisiy i autonomia sa - jak już wiemy - źródłami dobrostanu właściwymi dla kultury indywidualistycznej.

|ak już wspominałem, nawiązanie wprost do obu wywodzących się ze starożytnej Grecji koncepcji dobrego życia występuje w pracach Watcrmana (1993). Jest on autorem Kwestionariusza działań osobistych {Personalfv Ezpmsrór Ar-lintifs Questionnairr). Uczestnik badań z jego użyciem proszony jest w pierwszym etapie, o podanie „pięciu ważnych działań, które dobrze cię charakteryzują i dzięki którym chciałbyś się dać poznać innej osobie" Następnie, odnośnie do każdego z wymienionych działań należy odpowiedzieć na sześć pytań diagnozujących ich nasycenie hedonizmem oraz określających eudajmoniczne samospelnieme.

TaMa 74

Hedonistyczne i eudajmoniczne właściwości działań najważniejszych w autodeskrypcji człowieka

Działania

Hedonistyczne	Eudajmoniczne
To dzialsnie deje mi najsilniejsze zmoziwych odczucie radości	To działanie daje m największe -uczucie, że żyję pełną życia
To działanie przynosi mi największą z możliwych ' przyjemność	To działanie daje mi najsilniejsze uczucia bycia tym. | kim w istocie jestem
Gdy podejmuję to działanie, i odczuwam większe 25dov.o!er.ie. mz wówczas, gdy wykonuję większość innych rzeczy	Gdy podejmuję to działanie, czuję się bardziej zaangażowany.-mz wtedy gdy robię w-ększość innych rzeczy
! ^1 1 - - . ; Gdy podejmuję to działanie jest mi dobrze	I Gdy podejmuję to działanie, czuję, że to jest to. na czym mi ! naprawdę zaiezało

Gdy podejmuję to działanie, : Czuję się bardziej spełniony, wówczas odczuwam wewnętrzny ! gdy podejmuję to działań*, nc ar    wtedy gdy zajmuję s* wtym*

Gdy podejmuję to działanie, •tazas czuję się bardziej szczęśliwy niz wówczas gdy •worwję większość innych ■ -Działań	j Gdy podejmuję to działanie, ! odczuwam specjalne dopasowanie siebie oo r;ego
opraoownie wtasne na podstawę tafrmu 1993

T*fcHs?.2

Integracja dwu podejść do badania jakości życia: eudajmonf stycznego i hedonistycznego

Satysfakcja z konsekwencji aktywności	Satysfakcja z aktywności
	Wysoka to oo robię''	Niaka | („rot lubię lagi | oo robię')
Wysoka poważny eta. Mnatśgo co «obi| eaadtaw w naczetnych ■artotarocru	Eudajmonla ! ^ronjtao ! wyzwemę. pasja. . saanoo rocwofu - umąpeomttm ' • Sprawę	| Poświęcanie się i Praca ciężka AzyoWa moootor < a. ' Poouw ootaęoaiwi taę dla rodziny dla ' lepszej przyiulaści ^-----------
Niska ^: aktywność ma osadzona w naczelnych warteściacbj	Hodonizm Przyjemność, radoiC. Odpręzonw I odreagowanie . wy»iku	ANanacja > Bezsens prowodzo nogo rycia niczemu i ono ma służy j i jes* stroaujaco
2taa> omeomma	taMBL

Porównanie obu skal w tabeli 7 I sprawia wrażenie, ze nie są one wyraźnie odmienne. Tak tez jest w rzeczywisto sci. Watennan podaje wyroki z dwóch przeprowadzonych badan, w których miała miej** daleko posunięta zhiez nosć między uczuciami przyjemności, radości <>raz samo-spełnienia (dla pięciu działań autodiagno•• tycznych współ czynniki korelacji wałują się między 0,71 era 0 861 Przy czvm znacznie rzadziej zdarzają się działania, które maja wyłącznie komponentę eudajmonistya.n..i >«ż takie które mają wyłącznie walor hedonistyczny, to pozwala Watem.a nowi wywieść wniosek, że .eudajmomzm jest wystąp zają-cym, lecz me koniecznym warunkiem hedonistyczne) radości" (Watemun. 1993 s. 684; ta różnica zakresowa znalazła takie wyraz w ryt 73). Pewne odmienności dają się zaobserwować również wtedy, zdy oba typy dobrostanu rozpatrywane sa pod kątem szans, takie itwar/aja- doświadczenie eudajmomoyczne w znacznie większym stopniu niż hedonistyczne sprzyja rozwojowi osobistemu *>raz współzawodnictwu w dążeniu do sukcesu. Hcdonum z kolei zawiera większą komponentę afekewna szerocu. zadowolenia, podniecenia, czasowego oderwanu się od realiów i odprężenia.

Badania Watcrmana. podobnie jak Ryff, prowadzone były jedynie na grupach Amerykanów. Ponadto, prawie wszystkie wyniki dotyczące porównań międzykulturowych uzyskane zostały przv zastosowaniu skai hedom-jtyczmch: ten aspekt dobrostanu psychicznego będzie tez przeważał w dalszym omówieniu pi •Kł*maf-

Niemniej tednak myśląc o dalszym rozwoju tak ważnej probłemarvki, jaka jest jakość żvoa człowieka, waafta podejmować dalsze pn >b. w zakresie irrtegratri dwóch zaakcentowanych w filozofii i w nauce empin-rriei podejść Tabela 7.2 przedstawia taka autorską prop* :zvqe

Punktem wyjścia jest rozrażmerae dumek aspeśMH* sarvsfakcji. jaka czlo -.iek może uzyskiwać ze swych &*»■ łań Pierwsza to przwemm^ :|ub r Vafc> związana beat

kMnponeao i puwnar