260 (39)

420

których turbinach luz osiowy w ostatnim stopniu osiąga 100 mm i więcej. (Na przykład w turbinie nuklearnej projektowanej w Zamechu dla siłowni w Żarnowcu luz ten wynosi 123 mm.)

Rys. X.21. Łopatka pancerzona nakładkami stellitowymi (schematycznie)

Ochrona czynna przed erozją polega na równoczesnym stosowaniu wszystkich omówionych tu zabiegów konstrukcyjnych. Połączona jest ona zawsze z ochroną bierną.

B. Bierna ochrona przed erozją polega na zwalczaniu ewentualnie zmniejszaniu skutków erozji. Od dawna zauważono, że ubytki erozyjne można zmniejszać stosując utwardzenie zagrożonych miejsc. Chodzi tu o ochronę górnej części łopatki obejmującej 20—40% jej długości. Zagrożona jest głównie krawędź wlotowa po stronie wypukłej profilu.

Utwardzanie powierzchni bywa realizowane na dwa sposoby.

1)    Pierwszy z nich to hartowanie powierzchniowe łopatki, a także pokrywanie powierzchni łopatek warstwą twardego stopu, nakładaną metodą elektroiskrową.

2)    Drugi sposób sprowadza się do lutowania nakładek z twardego materiału. Nakładki te na ogół wykonuje się ze stellitu kobaltowego. Warstwa lutu poddana jest znacznym naprężeniom spowodowanym koniecznością wymuszenia równych wydłużeń łopatki i nakładki stellitowej, podczas gdy obciążenia siłą odśrodkową obu elementów są różne. Naprężenia w lutowaniu mogą wynikać również przy drganiach łopatki, a także w warunkach niejednorodnego pola temperatury (naprężenia termiczne). Z tych względów nakładki wykonywane są zazwyczaj z kilku oddzielnych odcinków (rys. X.22).

Skład chemiczny stellitu kobaltowego (marka przykładowa): 60—65% Co, 25-28% Cr, 4-5% W, 2,0-2,5% Si, 1,0-1,2% C. Skład chemiczny lutu twardego (lut srebrny): 45% Ag, 30% Cu, 25% Zn.

Rys. X.22. Współczynnik strat od przechłodzenia według [48]

9. Obliczanie stopni pracujących w obszarze pary mokrej

Wykorzystując wyniki badań przedstawione na rysunkach X.8 i X.9 możemy przemianę w obszarze pary mokrej obliczyć w następujący sposób.

Jeżeli stan początkowy przemiany leży na linii granicznej x = 1 przy ciśnieniu p_v wówczas aż do linii Wilsona, średnio do y₂ = 0,02-0,03, tj. do

p₂ « 0,6 Pi

obliczamy ekspansję według praw pary przechłodzonej, korzystając z równania (X.8), biorąc x = 1,3. Na końcu obszaru przechłodzenia zakładamy nieciągłe przejście od stanu 2₀ do stanu ustalonej równowagi termodynamicznej (rys. X.9). Dalszy przebieg obliczamy przy założeniu stanów równowagi termodynamicznej (statyczny wykres entropowy).

Obliczanie stopni pracujących w obszarze pary mokrej poniżej x = 1 można też w całości prowadzić przy założeniu stanów równowagi. Wtedy: a) W obszarze przechłodzenia, tj. do y₂ = 0,02—0,03, sprawność stopnia obliczamy z relacji:

ł/tp = ty 0“C,»    (X-⁴⁰)

biorąc straty od przechłodzenia C_p z rysunku X.22 [48], co daje efekt globalny odpowiadający mniej więcej rysunkowi X.8 i X.9.