281 (8)

(w wodzie) (rys. 12.5 — krzywa d). W wyniku takiej obróbki twardość warstwy jest wysoka (ponad 60 HRC), struktura rdzenia korzystna i poziom naprężeń niski. Bezpośrednio po hartowaniu można stosować wymrażanie w celu obniżenia ilości austenitu szczątkowego (linia punktowa - rys. 12.5).

/5>-\

12.18.    Co to jest azotowanie i jaki jest cel tej obróbki?

(Azotowanie polega na nasyceniu warstwy wierzchniej azotem, w wyniku czego uzyskuje się dużą twardość (900+1200 HV) i odporność na zmęczenie! Tak dużą twardość można jednakże osiągnąć tylko na specjalnych stalach do azotowania zawierających Cr, Mo i Al (38HMJ). ^Ponieważ azotowanie przeprowadza się w niezbyt wysokiej temperaturze (ok. 550°C), stal uprzednio poddaje się ulepszaniu (hartowanie i odpuszczanie - 550°Qj Stosuje się atmosferę zdysocjowanego amoniaku, w której występują aktywne atomy azotu. W wyniku tego następuje ich dyfuzja oraz tworzenie się azotków pierwiastków stopowych i żelaza (korzystny jest Fe4N, niekorzystny bo kruchy Fe₂N). Azotowanie jest obróbką kosztowną, gdyż długotrwałą (ok. 40 h) i dlatego jest stosowane w przypadku szczególnie odpowiedzialnych elementów.

12.19.    Na czym polega azotowanie jonowe?

Azotowanie jonowe jest odmianą procesu, w której stosuje się wysokie napięcie (1+2,5 kV) prądu stałego, przy czym obrabiane elementy znajdują się na katodzie. Następuje jonizacja atmosfery złożonej z azotu lub amoniaku, ewentualnie z dodatkiem wodoru, argonu lub węglowodorów pod obniżonym ciśnieniem 100+ +1000 Pa. Powierzchnia jest bombardowana jonami azotu, co nagrzewa element i aktywizuje dyfuzję. Zaletą azotowania jonowego jest skrócenie czasu procesu i duża możliwość wpływania na strukturę warstwy. Wadą jest wysoki koszt urządzenia. Zmieniając skład atmosfery i warunki procesu, możemy tą metodą wprowadzać do stali także inne pierwiastki jak C, C + N, B, Ti i inne.

12.20.    Co to jest węgloazotowanie i na czym polega?

Węgloazotowanie jest obróbką cieplno-chemiczną polegającą na jednoczesnym nasycaniu stali węglem i azotem. Głównymi zaletami tej obróbki jest niższa temperatura i krótszy czas procesu. Węgloazotowanie może być przeprowadzane w ośrodkach gazowych lub ciekłych w wysokich lub niskich temperaturach. Gazowe może być procesem wysokotemperaturowym (750+900°C) i wówczas jest zbliżone do nawęglania lub niskotemperaturowym (500+600°C), kiedy upodabnia się do azotowania. Atmosfera skła-