282 283 (8)

282 Cfcftt III. Podstaw? makroekonomii

powiększoną o 1. Znając więc stopę wzrostu, łatwo obliczyć indeks wzrostu, i od-wTotnic - znając indeks wzrostu, łatwo obliczyć stopę wzrostu produkcji.

Istotną rolę przy obliczaniu mierników wzrostu gospodarczego odgrywają ceny dóbr tworzących produkt krajowy brutto czy też dochód narodowy. Szacunki wartości produkcji w okresie wyjściowym (Vo) i okresie końcowym (/,) dokonywane są bowiem przy określonych, obowiązujących wówczas cenach (tzw. cenach bieżących). Ze względu na to. że ceny dóbr mogą ulegać zmianie między okresem wyjściowym a okresem końcowym, zmiany wartości produkcji obliczanej w cenach bieżących mogą być rezultatem zarówno zmian produkcji w ujęciu realnym (iloś-ciowym). jak i zmian cen dóbr. W analizach wzrostu gospodarczego interesują nas zmiany produkcji w ujęciu realnym. Dlatego też przy obliczaniu zmian wartości produkcji i mierników wzrostu gospodarczego posługujemy się tzw. cenami stały-mi. aby wyeliminować wpływ zmian cen na zmiany wartości produkcji. Ze względu na to. że sposób pomijania wpływu zmian cen na dynamikę produkcji byl omawiany dokładnie w rozdziale ósmym, nie będziemy w tym miejscu podejmować tej kwestii. Czytelnicy powinni jednak przy pomnieć sobie najważniejsze procedury w tym zakresie.

TaMka 10.1

Indeksy wzrostu produktu krajowego brutto w wybranych krajach w latach 1994-200’ (rok poprzedni « 100. ceny stale)

Kraje	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2«l2
Austria	103	102	102	102	KM	103	103	IGI	101
Belgia	103	103	101	KM	102	103	104	101	101
Czechy	103	106	KM	99	99	101	103	103	102
Francja	103	102	KU	102	103	103	103	102	101
Hiszpania	102	103	102	KM	104	104	KM	103	102
Niemcy	103	102	101	101	102	102	103	101	100
Polska	105	107	106	107	105	104	104	101	101
Rosja	KX	96	101	99	95	105	ias	105	1(M
Słowacja	105	107	106	106	104	102	102	103	105
Stany Zjednoczone	KM	103	104	KM	104	KM	KM	101	102
Węgry	103	102	101	105	105	KM	105	104	103
Wlk. Brytania	KM	103	103	104	103	102	103	102	102
Wiochy	102	103	102	101	102	102	103	102	101

źr«dkt    Ml,OUS.    JOOI. V 715. Koouł Swsmrsn Mi.GUS.    » ?.VV

SMAWran JOW. GUS. Wmm JM*. % XV    Mw

Tablica 10.1 zawiera dane o indeksach wzrostu produktu krajowego brutto w wybranych krajach w latach 1994-2002. Jak wynika z tablicy, między analizowanymi krajami występowały istotne różnice w zakresie dynamiki wzrostu PKB. przy czym różnice te nic miały trwałego charakteru w badanym okresie. Ponadto należy zauważyć wyraźne wahania indeksów wzrostu w kolejnych latach w poszczególnych krajach, choć występowały również kilkuletnie okresy jednakowej dynamiki wzros*

tu PKB (np. w Hiszpanii w latach 1997-2000 czy też Stanach Zjednoczonych w latach 1996-2000). Obserwacje te skłaniają do pytań o przyczyny występujących tendencji wzrostowych oraz różnic w poziomach wzrostu między krajami. Rozważania niniejszego rozdziału winny ułatwić odpowiedzi na te pytania.

10.2. Zdolności wytwórcze gospodarki a dochód narodowy

Krótkookresowe analizy produkcji w gospodarce prowadzone są przy założeniu danych rozmiarów zdolności wytwórczych gospodarki. Zakłada się więc, że dany jest poziom produkcji potencjalnej wyznaczony przez zdolności wytwórcze (pojęcie produkcji potencjalnej wyjaśniono dokładniej w rozdziale dziewiątym) i przy tym założeniu poszukuje się czynników determinujących wielkość faktycznej produkcji. W analizach długookresowych będziemy natomiast przyjmować, że zdolności wytwórcze gospodarki mogą być zwiększane. Ponadto będziemy zakładać. że w gospodarce działają mechanizmy prowadzące do pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych. W związku z tym, w długookresowych analizach determinantów produkcji koncentrujemy uwagę na czynnikach określających powiększanie zdolności wytwórczych gospodarki, a więc czynnikach decydujących o produkcji potencjalnej.

Rysunek 10.1 ilustruje relacje między produkcją faktyczną a produkcją potencjalną. Na rysunku przyjęto, że zmiany produkcji faktycznej są znacznie silniejsze od zmian produkcji potencjalnej, co jest zgodne z rzeczywistymi tendencjami występującymi w gospodarce rynkowej. Założono ponadto, iż wynikający z przyrostu zdolności wytwórczych wzrost produkcji potencjalnej jest dosyć równomierny (co znajduje wyraz na rysunku w linii prostej). Analiza rysunku 10.1 pozwala sformułować kilka istotnych wniosków. Po pierwsze, produkcja faktyczna nic jest wyższa od produkcji potencjalnej. Jedynie w okresach bardzo dobrej koniunktury