275 (7)

wołaniu zjawiska zgniotu. W zależności od sposobu wywierania nacisku nagniatanie możemy podzielić na statyczne i dynamiczne. Przy statycznym siły nagniatające są stałe i narzędzie pozostaje w ciągłym kontakcie z obrabianą powierzchnią. Przy dynamicznym zaś siły nagniatające są zmienne i działają dynamicznie (kulki uderzają okresowo z dużą częstotliwości o powierzchnię). Z kolei nagniatanie statyczne jest realizowane w różnych wariantach, np. naporowe toczne lub naporowe ślizgowe (element na-gniatany obraca się, a narzędzie nagniatające toczy się lub ślizga po jego powierzchni).

|2.5. Jakie zmiany strukturalne wywołuje nagniatanie?

Są to zmiany typowe dla zgniotu (niszczenie siatki krystalicznej przez wprowadzenie dużej ilości defektów sieci, wyciąganie ziam w kierunku ruchu narzędzia i ich spłaszczanie) (rys. 12.1). Może następować także fragmentacja płytek perlitu lub rozkład austenitu szczątkowego.

Rys. 12.1. Zmiany strukturalne w strefie nagniatanej: a) schemat, b) mikrofotografia stali 35 nagniatanej rolkowaniem z wciskiem w = 0,12 mm, pow. 100x (W. Przybylski)

12.6. Na czym polega nagniatanie termomechaniczne?

Nagniatanie to, zwane także elektromechanicznym, jest odmianą nagniatania statycznego. Polega na przepływie prądu o natężeniu do 1000 A między narzędziem a obrabianym elementem. Prąd ten powoduje nagrzanie powierzchni do temperatury 500+900°C. Ułatwia to odkształcenie i zmiany strukturalne zachodzą na większych głębokościach. Czas nagrzewania jest zbyt mały do zajścia rekrystalizacji, ale zachodzą zjawiska typowe dla dynamicznego zdrowienia i następuje pewna relaksacja naprężeń. Mniejsze jest niebezpieczeństwo pojawienia się wad typowych dla przekroczenia