2 Czeżowski, Jak rozumieć sens życia 4

350 Tadeusz CZEZOWSKI

sadnionego, choć pozornie przekonującego) jest tęsknota do śmierci, jaką głosił ateńczyk Hegezjasz, zwany peisithanatos (czyli nakłaniający do śmierci), lub wiara w inne, lepsze życie pozagrobowe.

Zakończymy nasze rozważania porównaniem obejmującym wszystkie rozróżnione sposoby rozumienia sensu życia: życie to jakby zadanie, które człowiek otrzymuje do rozwiązania — sens życia zaś to rozwiązanie, które trzeba znaleźć. Zadania, przypadające różnym ludziom, różnią się między sobą; jedno życie jest łatwe, inne trudniejsze, niektóre bardzo trudne. Określa je sytuacja życiowa, w zarysach narzucona jednostce z zewnątrz i z góry, lecz także sam człowiek układa ją sobie w pewnym stopniu. Nada sens swojemu życiu, kto znajdzie właściwe rozwiązanie. Życie zaś nie miałoby sensu w bezwzględnym znaczeniu tego wyrażenia, gdyby zadanie było zasadniczo nierozwiązalne.

Jest rzeczą teoretycznie dowolną — jak zaznaczyliśmy na początku — jakie przyjmiemy znaczenie zwrotu „sens życia”. Rzeczą dowolną teoretycznie, to jest w oderwaniu od całości przekonań i ocen, które tworzą pogląd na świat, kierujący zachowaniem się człowieka. Pogląd na świat decyduje o tym, jak ktoś rozstrzyga zagadnienie sensu życia. Niniejsze rozważania pragną w tym dopomóc przez wskazanie, jakie dadzą się tu rozróżnić możliwości.

(1949)

Pisma z etyid i teorii wartości, Ossolineum, Wrocław — Warszawa — Kraków, 1989. Pierwodruk Odczyty filozoficzne, Toruń 1958.