318 (8)

14.25.    Jakie metale tworzą fazy międzywęzłowe i jakie są własno^ tych faz?

Fazy międzywęzłowe o sieci NaCl tworzą tytan (TiC), hafn (HfC), wanad (VC), niob (NbC), tantal (TaC). Nie osiągają one zwykle składu stechiometrycznego i zawierają niedomiar węgla, np. zawartość węgla w węgliku wanadu odpowiada wzorowi YąC*. Natomiast węgliki o sieci heksagonalnej mają wzory MC lub MjC. Są to V₂C, Nb₂C, Ta₂C, Mo₂C, MoC, W₂C, WC, Fe₂C (e). Węgliki typu faz międzywęzłowych cechują się dużą trwałością i trudno rot puszczają się w austenicie. Są bardzo twarde. Wydzielając się przy odpuszczaniu, mają dużą dyspersję i silnie umacniają stal. W wysokich temperaturach hamują rozrost ziam.

14.26.    Jakie metale tworzą węgliki o złożonych strukturach i jakie są własności tych węglików?

Do węglików o złożonych strukturach zalicza się cementyt oraz węgliki metali grup VIB i VIIB (Cr, Mn) o sieci regularną - złożonej typu M₂₃C6, węgliki o sieci heksagonalnej - złożonej typu M7C3 i węgliki wolframu lub molibdenu o wzorze MgC, które zawsze zawierają, oprócz węgla, dwa metale. Węgliki te występują w stalach szybkotnących, w których są węglikiem dominującym. Zawartość żelaza w różnych węglikach nie jest jednakowa. Na przykład w cementycie zawartość chromu może wynosić 18%, natomiast wanadu do 17%, molibdenu do 4%. W węgliku może być do 40% żelaza, a w węgliku M7C3 do 60% Fe. Węgliki tej grupy nie są tak twarde i trwałe jak fazy międzywęzłowe.

14.27.    Na jakiej zasadzie powstają węglikoazotki?

Izomorficzne węgliki i azotki tego samego lub różnych metali tworzą między sobą roztwory stałe, co oznacza, że węzły metalu (JA mogą być obsadzone przez atomy żelaza lub innego metalu w sposób przypadkowy, natomiast węzły niemetalu (X) przez atomy węgla lub azotu również w sposób przypadkowy. Na tej zasadne może np. powstać wieloskładnikowy węglik (Cr, Fe, MnjjjCthk węglikoazotek (V, Fe)CN.

14.28.    jakie pierwiastki stopowe są rozmieszczone w związkach międzymetalicznych?

Związki międzymetaliczne występują dopiero w stalach wysoko-stopowych lub w stopach nie zawierających w ogóle żelaza, albo zawierających je w małych ilościach. W stalach najczęściej występują fazy Lavesa o wzorze A^B, np. Fe₂Ti, Fe₂Nb, FejTa, FejZr. a także fazy sigma, które spotyka się w stopach Fe*Cr, Fe-Mo

318