31 (371)

31

kąt prosty między dwiema osiami aksonometrycznymi, a trzecia oś może być nachylona pod dowolnym kątem - z uwagi na swobodę wyboru kierunku rzutowania (rys. 3.17c, d, e, 0- Oczywiście skrócenia wzdłuż osi prostopadłych są równe, natomiast wzdłuż trzeciej osi mogą być dowolne!

Równoległość rzutni i płaszczyzny układu prostokątnego w aksonometrii prostokątnej sprowadza zagadnienie do rzutu prostokątnego (rys. 3.2c).

Rzut aksonometryczny na rzutnię równoległą do płaszczyzny poziomej układu prostokątnego nazywa się aksonometrią (perspektywą) wojskową i może być jednomiarowy (izometria ukośna) łub dwumiarowy (dimetria ukośna). Takie położenie rzutni pozwala na odwzorowanie bez zniekształceń figur płaskich leżących na płaszczyznach do mej równoległych ze względu na równość skróceń (rys. 3.17e, f). Stosowanie tego sposobu jest korzystne, gdy w tych płaszczyznach leżą okręgi lub inne złożone krzywe. Używanie aksonometrii wojskowej nie jest zalecane w rysunku technicznym, zwłaszcza maszynowym. Metoda ta jest dość często stosowana na rysunkach architektoniczno-budowlanych, ponieważ pozwala na precyzyjne sporządzenie planu rozmieszczenia budowli lub ich elementów.

W maszynowym rysunku technicznym zaleca się stosowanie takiego przypaku, w którym rzutnia jest równoległa lub leży na płaszczyźnie pionowej układu prostokątnego. Taka aksonometria nazywa się aksonometrią (perspektywą) kawalerską. Teraz wszystkie figury płaskie leżące w płaszczyznach równoległych do rzutni pionowej odwzorowuje się bez zniekształceń. Aksonometria kawalerska może być izometrią lub dimetrią (rys. 3.17c, d).

W Polskiej Normie PN-82/M-01619 dimetrię kawalerską o ustawieniu trzeciej osi pod kątem 135° i stosunku skróceń 0,5:1:1 nazwano nieprecyzyjnie dimetrią ukośną. Nie jest to trafne określenie, ponieważ, jak wiadomo, dimetria ukośna występuje również przy wielu innych ustawieniach osi aksonometrycznych (rys. 3.17d, f), w tym niekoniecznie prostopadłych. Wynika to z twierdzenia E. Pohlkego:

Trzy dowolne odcinki wychodzące ze wspólnego punktu na płaszczyźnie, ale nie leżące na jednej prostej, można zawsze uważać za rzut ukośny (aksonometrię ukośną) różnych odcinków odciętych na osiach układu prostokątnego od początku tego układu [26].

Stosowanie wymienionego przypadku dimetrii kawalerskiej, nazywanego potocznie w polskich normach dimetrią ukośną, jest bardzo korzystne, ponieważ daje ona obraz zbliżony do dimetrii (prostokątnej; por. rys. 5.(Tb i 3.17d2). Łatwiejszy jest jednak do wykreślenia, gdy w płaszczyznach równoległych do płaszczyzny rzutu występują okręgi. Jednocześnie dimetria kawalerska figur znajdujących się na pozostałych płaszczyznach układu prostokątnego tylko nieznacznie różni się od dimetrii (prostokątnej). Umożliwia to stosowanie tych samych uproszczonych sposobów wykreślania aksonometrii okręgów występujących na tych płaszczyznach (rys. 3.18c), z tą