34

vs zależności od rodzaju zdolnych do dysocjacji grup funkcyjnych jonity dzielimy na otiooity i anionity^T. Kationity dysocjują na ruchliwy kation i związany z nierozpuszczalną i:ec:z arion, amoruty zzjod\yrotnie, na ruchliwy anion i związany z siecią kation. Oddyso-cwane kationy (najczęściej H~ i Na^-) i aniony (najczęściej OH^-"i mogą być wymieniane na inne jony pochodzące z roztworu. Mechanizm działania jonitów' obrazują w' uproszczeniu następujące reakcje:

R —    + Ko + A < - * R — K2 + K^ + A

żywica roztwór    żywica roztwór

R — A 2 + A 7 + K~ ■* ³ R — A 2 + Aj + K~ żywica roztwór    żywica    roztwór

gdzie:

K — kation.

A — anion,

R — ruszt nierozpuszczalny o charakterze jonu przeciwnego w stosunku do jonu wiązanego.

W wyniku działania sił elektrostatycznych między jonami jonitu i jonami rozdzielanych związków' następują reakcje wymiany. Zależnie od wypadkowego ładunku każdego z tych związków' ich powiązanie z jonitem wykazuje różny stopień trwałości i dlatego mogą one być wymywane selektywnie z kolumny za pomocą roztworów' o odpowiedniej sile jonowej. Na tej podstawie następuje rozfrakcjonowanie składników mieszaniny.

Chromatografia sita molekularnego. Rozdział mieszaniny tą metodą opiera się na różnej szybkości migracji poszczególnych związków przez złoże utworzone z granulek żelu o porach określonej wielkości. Szybkość ta jest uzależniona od wielkości cząstek rozdzielanych związków.

Najbardziej rozpowszechnionym preparatem do rozdziału tąmetodąjestżel dekstranowy — Sephadex firmy Pharmacia, z którego po napęcznieniu formuje się kolumnę w' rurce szklanej. Żel ten zbudow^fany jest z łańcuchów a-D-glukozy połączonych między sobą mostkami poprzecznymi z epichlorohydryny. Od liczby tycITmostków zależy wielkość porów', a od niej z kolei zdolność rozdzielcza żelu. Istnieją preparaty sefadeksu o różnej, ściśle określonej wielkości porów', dostosowane do rozdziału cząsteczek różnej wielkości. Najważniejsze ich typy mają następującą charakterystykę:

typ	zdolność wiązania H2O w g/g s.m. preparatu	średni rozmiar ‘oczek* sita (mesh)	zdoiność rozdzieicza cząsteczek w Da
G—25	2.5	2500	100-5000
3-50	5.0	15000	500-10000
G—100	10.0	6500C	1000-1OOOOC
G—20C	20.0	15000C	1000-200000

/24 ~y